بررسی و نقد سبک‏ شناختی مفهوم عبارت«وَیْلُ امِّهِ، کَیْلاً بِغَیْرِ ثَمَن!» در نهج البلاغه

نشریه : فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث

نویسنده : پديدآورنده : علی اکبر فراتی

سال بیست و دوم / شماره پیاپی 86 / صفحه 51-74

چکیده :

فهم عبارت «ویل امّه کیلا بغیر ثمن» در نهج ‏البلاغه نیازمند نگاه یکپارچه اسلوبی است نه نگاه جزء نگر لفظی. شارحان و به تبع آن مترجمان در بیان آن و حتی اعراب آن به خطا رفته ‏اند، و ویل را در ذمّ و دعا علیه تکذیب کنندگان حضرت دانسته‏ اند، و لذا ضمیر در أمّه را به ما قبل برگردانده ‏اند، و نصب «کیلا» را از باب مفعول مطلق برای فعل محذوف گفته ‏اند؛ اما با توجه به استعمال این اسلوب در زبان عربی و به ویژه اشعار، به یکپارچگی لفظی و مفهومی این عبارت به عنوان یک اسلوب و سبک سخن می ‏رسیم، و معنای آن در کلام حضرت، بر خلاف لفظ ـ که گاه کاربرد دارد ـ مدح، تعجب و تحسر است. ضمیر به ماقبل برنمی ‏گردد و با تمییز پس از خود، رفع ابهام می ‏شود. معنا چنین می‏ شود: دریغا و شگفتا از این پیمانه که‏ بی ‏بها عطا می‏ گردد، کاش/ اگر ظرفی برایش می ‏بود!

کلیدواژه‌های مقاله :نهج البلاغه؛ ویل امّه؛ اسلوب؛ مدح به لفظ ذم