كلينى و كافى - صفحه 385

تحصيلات و سفرها: ظاهرا كلينى تحصيلات خود را در زادگاهش كُلين و در ميان چنين خانواده اى فرهيخته و اهل علم آغاز كرد و با منابع علم حديث و رجال آشنا شد. وى براى كسب دانش و فراگيرى حديث در طول حيات علمى خويش به شهرهاى مختلفى همچون رى، قم، بغداد و كوفه سفر كرد. شهر رى كه تا اواخر قرن سوم تحت نفوذ اهل سنت قرار داشت در آن عصر به نقطه برخورد آراء و نظر فرقه هايى چون اسماعيليه و مذاهبى چون شافعى، حنفى و شيعى مبدل شده بود و در واقع قلب ايران محسوب مى شد. كلينى در ضمن تحصيلات خود نه تنها با عقايد و نظر مذاهب و گرايش هاى مختلف آشنا شد، بلكه به ماهيت برخى از حركت هايى كه مى رفت تشيع را از مسير خود منحرف كند پى برد و به مقابله با آنها پرداخت.
كلينى در آن زمان كه نهضت ضبط و ثبت احاديث و روايات، سراسر ممالك اسلامى را فراگرفته بود، بخشى از عمر خود را در شهر قم، شهر محدثان و راويان شيعه سپرى كرد و از محضر محدثان نامدارى چون احمد بن ادريس قمى از ياران امام عسكرى عليه السلام و نيز على بن ابراهيم قمى و بسيارى ديگر از مشايخ اين شهر بهره برد.
كلينى پس از مدتى براى گردآورى احاديث اهل بيت عليهم السلام و كسب فيض از اساتيد و محدثان مختلف، روستاها و شهرهاى بسيارى را از جمله كوفه كه يكى از مراكز بزرگ علمى به شمار مى رفت، پشت سر نهاد و سرانجام پس از بهره بردن از اساتيد مختلف به بغداد، كه در آن زمان يكى از مهم ترين مراكز علمى ـ فرهنگى به شمار مى رفت و آراء و عقايد اكثر مذاهب اسلامى در آن جريان داشت و همچنين آخرين نايب امام زمان (عجل اللّه تعالى فرجه الشريف)، «على بن محمد سمرى» در اين شهر زندگى مى كرد، وارد شد.
بسيارى از مورخان معتقدند، كلينى دو سال آخر عمر خويش را در بغداد به سر برده و در آنجا به تدريس و تعليم كافى پرداخته است و شاگردانى همچون احمد بن ابى رافع و ابوالحسين عبدالكريم بن نصر بزاز ۱ كتاب كافى را در اين شهر از وى فرا گرفتند. ۲

1.تهذيب الأحكام، ج ۱۰، ص ۲۹ (مشيخه).

2.آقاى ثامر هاشم العميدى معتقد است كه شيخ كلينى قبل از سال ۳۱۰ هجرى وارد بغداد شده است (مقاله «مع الكلينى و كتابه الكافى»، مجله علوم الحديث، ش ۱، ص ۲۰۰).

صفحه از 422