كلينى و كافى - صفحه 396

نظر ديگر محدثان و فقيهان شيعه نسبت به روايات كافى ترجيح داشته باشند. به عنوان مثال شيخ طوسى در پاره اى مواقع با انتقاد از متن و سند روايت كافى، روايات مخالف آن را در كتب خويش ذكر كرده و عملاً به آن فتوا داده است.
3. مقدم داشتن رواياتى كه در دلالت بر مطلب از صراحت و وضوح بيشترى برخوردارند: مرحوم كلينى غالبا احاديث هر باب را بر اساس صراحت و وضوح دلالت تنظيم كرده است، لذا در بسيارى از موارد روايات آخر باب خالى از ابهام و اجمال نيست. ۱
4. تقطيع متن در برخى موارد بدون تصريح بدان: محدثان گاه حديثى را كه مشتمل بر موضوعات مختلفى بوده است به چند بخش تقسيم و هر بخش را به تناسب در موضوع و باب خاص خود نقل مى كردند. مرحوم كلينى رحمه الله نيز در برخى موارد جهت رعايت اختصار از اين شيوه استفاده كرده است. مثلاً حديث شماره 2 «باب الاضطرار الى الحجة» بخشى از حديث شماره 15 «باب فرض طاعة الائمة» است. ۲
5. شرح و بيان برخى از احاديث توسط مرحوم كلينى: از جمله نكات قابل توجه در كتاب كافى بيان هايى است كه مؤلف در ذيل برخى از احاديث آورده است. در مجموع حدود هشتاد شرح و بيان پيرامون روايات وجود دارد كه نيمى از آنها از خود ثقة الاسلام كلينى و نيمى ديگر از راويان و محدثان پيشين است. اين بيان ها غالبا به نحوى ذكر شده اند كه با متن احاديث خلط نشوند. اكثر اين بيان ها در بخش اصول كافى است و هر يك به شكل خاصى تبيين حديث را برعهده دارد. توضيحات كلينى رحمه اللهدر مقولات مختلف كلامى، تاريخى، تفسير الفاظ و آراء فقهى به چشم مى خورد، مانند آنچه در توضيح خطبه توحيدى امام على عليه السلا ۳ يا تفسير واژه «صمد» ۴ آورده است. كلينى رحمه الله گاه در احاديث فقهى نيز توضيحاتى را در زمينه هاى زير آورده است:

1.ر.ك: روضات الجنات، ج ۶، ص ۱۱۶؛ نيز: العميدى، علوم الحديث، ش ۱، ص ۲۵۸. اما اين سخن خوانسارى در روضات الجنات كه مدعى است كلينى روايات صحيح تر را نيز مقدم كرده سخنى است كه نه كلينى چنين ادعايى داشته است و نه دليلى آن را تأييد مى كند. ر.ك: حسينى جلالى، دراية الحديث، ص ۱۶۰.

2.ر.ك: الكافى، ج ۱، ص ۱۶۸ ـ ۱۶۹، و ص ۱۸۸ ـ ۱۸۹.

3.م همان، ج ۱، ص ۱۳۶ ذيل ح ۱.

4.همان، ج ۱، ص ۱۲۴ ذيل ح ۲.

صفحه از 422