349
مباني شناخت

«وَ مَن كَانَ فِى هَـذِهِ أَعْمَى فَهُوَ فِى الْأَخِرَةِ أَعْمَى .۱
كسى كه در اين جهان كور است در جهان ديگر نيز كور خواهد بود»
.
امام رضا عليه السلام ، در توضيح اين آيه كريمه مى فرمايد : «يَعنى أعمى عَنِ الحَقائِقِ المَوجُودَةِ...» كسى كه حقايق موجود هستى را در جهان پيش از مرگ نمى تواند ببيند ، در جهان پس از مرگ نيز كور و از رؤيت حقايق محروم خواهد بود . ۲

6 . مُهر شدن قلب

ششمين تعبير قرآن كريم از بيمارى هاى فكرى و روحى انسان ، «ختم» و «طبع» است . اين دو كلمه ، هر دو به معناى مهر شدن است ، مهرى كه با آن نامه را به پايان مى برند ، يا مهرى كه با آن درِ اطاق يا صندوق يا پاكت را مهر و موم مى كنند .
از نظر مفهوم لغوى ، طبع اعم از ختم است . يعنى هر ختم طبع هم هست ، ولى هر طبع ، ختم نيست ؛ مثل اين كه مى گويند هر گردويى گرد است ، ولى هر گردى گردو نيست .
مفردات القرآن در معناى طبع مى نويسد :
الطبع أن تصوّر الشى ء بصورة مّا كطبع السكة و طبع الدراهم ، و هو أعمّ من الختم.۳طبع عبارت است از اين كه چيزى به صورت خاصى تصوير گردد ، مانند تصوير سكه۴ و تصوير درهم ، و آن اعم از ختم است.
بنا بر اين ، طبع عبارت از اين است كه چيزى به صورت و شكل ويژه اى در

1.اسرا : آيه ۷۲ .

2.التوحيد : ص ۴۳۸ ح ۱ .

3.مفردات ألفاظ القرآن : ص ۳۰۱ .

4.سكه ، فلز منقوشى است كه دِرهم برآن ضرب مى شود ، و دراهم ، جمع درهم ، به معناى پول رايج نقره است (المنجد) .


مباني شناخت
348

محروم اند و لذا نمى توانند زندگى پس از مرگ را دريابند . ۱

5 . كور شدن قلب

قرآن كريم كسانى را كه مبتلا به بيمارى انديشه هستند و اين بيمارى ، آنان را از شناخت حقايق عقلى محروم كرده است ، كور مى داند . تعبير كورى در قرآن ، چهار بار در مورد كورى ظاهرى و بيست و نه بار در مورد بيمارى انديشه و كورى باطنى به كار رفته است . در سوره حج مى خوانيم :
«فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَـرُ وَ لَـكِن تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِى فِى الصُّدُورِ .۲
آرى ، ديده ها كور نيست ، ولى دل هايى كه در سينه هاست كور است!»
.
در آيات ديگرى از همين سوره افرادى كه مبتلا به بيمارى انديشه هستند به عنوان كرها و لال ها و كورهايى مطرح شده اند كه قدرت تفكر و تعقل از آنان سلب گرديده و اميدى به بازگشت آنان به راه حق و حقيقت وجود ندارد :
«صُمُّ بُكْمٌ عُمْىٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ .۳
آنان كر و گنگ و كور هستند و بدين جهت نمى توانند بينديشند»
.
«صُمُّ بُكْمٌ عُمْىٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ .۴
آنان كر و گنگ و كورند و بدين جهت نمى توانند به راه حق باز گردند»
.
وقتى انسان به بيمارى انديشه مبتلا شود گوش او از شنيدن و ادراك حق ، زبان او از اعتراف به حقيقت ، و چشم او از رؤيت حقايق هستى ناتوان مى شود و اميدى به هدايت چنين فردى در اين جهان و سعادتش در جهان پس از مرگ نيست :

1.ر . ك : ميزان الحكمة : باب ۳۳۴۴ (حجاب القلب) .

2.حج : آيه ۴۶ .

3.بقره : آيه ۱۷۱ .

4.بقره : آيه ۱۸ .

  • نام منبع :
    مباني شناخت
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1388
    نوبت چاپ :
    دوم
تعداد بازدید : 482471
صفحه از 484
پرینت  ارسال به