ان التقریر لایزاحم التنصیص علی الخلاف؛^۱

۰.تقریر، با سخن صریحی که بر خلاف آن باشد، مزاحمت نمی‌كند.

امور یاد شده، ایجاب می‌كند که در این زمینه، با تأمّل بیشتر بحث كنیم و جوانب آن را مورد بررسی قرار دهیم.

به نظر می‌رسد نخستین و مهم‌ترین نكته قابل تأمّل در پیوند با تقریر، عبارتی است كه به عنوان تعریف آن ارائه شده و تا حدودی مشهور است. این مقاله درصدد است، پس از ارزیابی تعریف مزبور، تعریف دیگری برای تقریر ارائه دهد كه بر خلاف تعریف مشهور، دارای جامعیت است و اقسام و نمونه‌های گوناگونی را شامل می‌شود.

تعریف تقریر

صاحب قوانین در تعریف این اصطلاح می‌نویسد:

۰.هو أن یفعل بحضوره فعل أو اطلع علی فعل فی عصره و لم ینكر... فالظاهر من السكوت الرضا بفعله؛^۲

۰.تقریر آن است كه در حضور معصوم علیه السلام كاری انجام شود، یا او بر كاری كه در عصرش انجام گرفته، مطلع شود و مورد انكار او واقع نشود... بنا بر این، ظاهر سكوت وی آن است كه به انجام آن كار راضی است.

در مباحث شهید سید محمد باقر صدر نیز آمده است:

۰.تقریره ای سكوته عن فعل غیره بنحو یدل علی قبوله؛^۳

۰.تقریر معصوم یعنی سكوت او نسبت به كار غیر، به گونه‌ای كه دلالت بر پذیرش آن داشته باشد.

مرحوم مظفر نیز می‌نویسد:

۰.مقصود از تقریر معصوم علیه السلام آن است كه شخصی در حضور وی، كاری انجام دهد و او، نسبت به آن سكوت نماید. و این در حالی است كه به آن كار، توجه و آگاهی دارد و چنان چه انجام دهنده، خطاكار باشد، می‌تواند او را متنبه نماید... سكوت معصوم علیه السلام و جلوگیری نكردن از انجام آن كار و یا ابراز نداشتن چیزی