حديث در فراز و نشيب عقايد صوفيه
ميثم کهن ترابي ۱
چكيده
حديث در تاريخ پر فراز و نشيب خود، همواره در معرض تحريف، جعل و تأويل گروهها و فرقههايي بوده كه هر كدام به نوعي براي مشروعيت بخشيدن به مباني خود به آن دست زدهاند. از جمله اين فرقهها، اهل تصوّف هستند كه در طول تاريخ حيات خود، به فرقهها و شعب بسيار زيادي منشعب شدهاند. از آن جا كه صوفيه در تعاليم خود از احاديث استفاده زيادي كردهاند، بررسي تعامل صوفيه با حديث، ضروري به نظر ميرسد. از اين رو، در اين پژوهش به بررسي و نقد اين تعامل پرداخته شده است.
كليد واژهها:حديث، صوفيه، تأويل، مشروعيت.
مقدّمه
در مورد تصوّف و عقايد آن، موضوعات بي شماري قابل طرح و بررسي است كه از جمله ميتوان به نگاه صوفيه به حديث اشاره كرد. در اين پژوهش، به اختصار آرا و عقايد آنان راجع به حديث نقد شده است و ريشهيابي تاريخ تصوّف و يا فرقههاي مختلف آن مدّ نظر نيست.
مقاله پيش رو، در سه بخش تنظيم شده است. بخش اوّل، كلياتي است راجع به عقايد، آيينها، بحثهايي كه صوفيه در دين بنا نهادهاند و اين كه آيا اين عقايد و رسومات، ريشه در سنّت و حديث دارد و يا زاييده خود صوفيه است. با نگاهي گذرا به برخي اعتقادات اهل تصوّف در مييابيم كه نه تنها پايهاي حديثي و روايي ندارند، بلكه گاه كاملاً مغاير با روايات صحيح معصومان عليهم السلام است. در بخش دوم كه با عنوان «نگاه صوفيه به حديث» نامگذاري شده، تحريفات، جعل و يا تأويل ناصحيح صوفيه به صورت اجمالي گزارش شده است. ميبينيم كه سران و بزرگان تصوّف، براي مشروعيت بخشيدن به فرقههاي خود و يا همان بدعتهايي كه ريشهاي
1.دانشجوي کارشناسي ارشد علوم حديث، گرايش نهج البلاغه، دانشکده مجازي علوم حديث.