201
حديث پژوهي جلد سوم

الحكمة الجزاير در سه جلد منتشر شد.
چاپ دوم آن ، تحقيق دكتر يحيى اسماعيل است كه در نُه جلد ، از سوى انتشارات دار الوفاء در سال 1419 ق / 1998 م ، منتشر شده است.
گفتنى است كه المعلم نيز به صورت رحلى در مصر ، در سال 1413 ق / 1993م ، به دست طبع سپرده شد و يك جلد آن تاكنون به چاپ رسيده است .

10 . عبد الحى بن عبد الكبير الكتانى ( 1382 ق )

وى نويسنده كتاب فهرس الفهارس والاثبات است. در اين كتاب ، فهرست فهرست ها ، مشيخه ها ، معاجم و مسلسلات را در حوزه حديث ، گرد آورده است. مجموع فهارس ياد شده ، 563 عنوان و شرح حال افراد ترجمه شده ، 622 نفر است. ۱
كتاب در سه جلد به همت دكتر احسان عبّاس ، از سوى دار الغرب الاسلامى در بيروت ، به سال 1406 ق / 1986 م ، به چاپ رسيده است.
آثار عبدالحى ، در مقدّمه همين كتاب ، 130 اثر دانسته شده ۲ و نويسنده تراث المغاربة ، 138 اثر از او معرفى كرده است. كتانى ، برخى از مشايخ خود را نام برده كه 167 نفرند . ۳

و . ويژگى هاى حوزه حديثى مغاربه

چنان كه از مباحث پيشين به دست مى آيد ، مغربى ها ، فعّاليت هاى چشمگيرى در زمينه حديث و دانش هاى مرتبط با آن داشته اند. با تأمّلى اجمالى مى توان برخى از مشّخصه ها و ويژگى هاى فعّاليت حديثى در آن منطقه را استخراج كرد . البته تحليل گسترده و عميق ، نيازمند تأمّل هاى بيشتر است :

1.فهرس الفهارس ، ج ۲ ، ص ۳۹۹۱ ـ ۴۳۲ .

2.تراث المغاربة ، ص ۲۵۶ .

3.فهرس الفهارس ، ج ۱ ، ص ۲۴ ـ ۳۲ .


حديث پژوهي جلد سوم
200

تأليفات قاضى عياض در حديث و فقه و تاريخ و معاجم ، بسيار است. فهرست آثار حديثى وى ، از اين قرار است :
ـ مشارق الأنوار على صحاح الآثار (2 ج) ؛
ـ اكمال المعلم بفوائد مسلم (2 ج) ؛
ـ بغية الرائد لما تضمنه حديث ام زرع من الفوائد ؛
ـ الشفا بتعريف حقوق المصطفى (2 ج) ؛
ـ الالماع فى ضبط الرواية و تقييد السماع ؛
ـ الغنية ؛
ـ المعجم فى شيوخ ابن سكرة الصدفى ؛
ـ ترتيب المدارك و تقريب المسالك لمعرفة اعلام مذهب مالك .
در معرفى قاضى عياض ، دو كتاب به چاپ رسيده كه عبارت اند از :
ـ القاضى عياض و جهوده فى علمى الحديث رواية و دراية ، بشير على محمّد الترابى ، اندلس : دار ابن حزم ، 1418 ق / 1997 م.
ـ التعريف بالقاضى عياض ، ابو عبد اللّه محمّد (فرزند قاضى عياض) ، مغرب : وزارة الاوقاف و الشئون الإسلامية ، 1402 ق / 1982 م.

إكمال المُعْلم

اين كتاب ، تكميل شرح صحيح مسلم ابو عبد اللّه محمّد بن على مازَرى ( 453 ـ 536 ) است كه عنوان آن المعلم بفوائد مسلم بوده است. قاضى عياض ، اين كتاب را در تكميل آن شرح ، تحرير كرده است . آن گونه كه محقّق كتاب ، دكتر يحيى اسماعيل ، تتبّع كرده ، شرح قاضى عياض ، 21 مزيّت بر كار مازَرى در المعلم بفوائد مسلم دارد . ۱
اين كتاب ، نخست در سال 1988 م ، با تحقيق الشيخ محمّد الشاذلى النيفر ، در بيت

1.إكمال المعلم ، ج ۱ ، ص ۳۵ ـ ۳۷ .

  • نام منبع :
    حديث پژوهي جلد سوم
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 249589
صفحه از 399
پرینت  ارسال به