225
حديث پژوهي جلد سوم

عناوين مباحث مندرج در اين رساله ، از اين قرار است :
ـ تعريف اثر ، سنّت ، حديث ؛
ـ اخبار كذب ( علل كذب ، اقسام كذب ، راه هاى تشخيص ) ؛
ـ اقسام اربعه حديث ؛
ـ بعضى اصطلاحات حديث ( 12 اصطلاح ) ؛
ـ اصطلاحات اهل رجال در جرح و تعديل ( 10 اصطلاح ) ؛
ـ اصحاب اجماع ؛
ـ طرق تحمّل حديث .
اميد است شاهد روزى باشيم كه انديشه ها و ديدگاه هاى حديثى علّامه شعرانى ، در يك مجموعه ، گردآورى شوند و به چاپ برسند .

ب . انديشه هاى علم الحديثى علّامه شعرانى

بى ترديد ، هر عالِم حديث پژوه ، پيش از ورود به حوزه معارف حديثى بايد مبانى خود را در زمينه علم الحديث ، منقّح كند ؛ چرا كه برخى از مباحث علم الحديث ، نسبت به معارف حديثى ، حكم پيش فرض ها را دارد و برخى ديگر ، حكم منطق و دانش آلى.
بر اساس آنچه گفته شد ، استخراج انديشه هاى علم الحديثى ، از لابه لاى تعليقه ها و حواشى و شروح علّامه شعرانى و ديگر آثار مرتبط ، براى پى بردن به منهج حديثى وى لازم است ؛ زيرا منهجِ حديثىِ يك محدّث و عالم حديث پژوه ، متشكّل از ديدگاه و انديشه هاى نظرى و علم الحديثى وى و تحليل روش تعامل او با حديث و معارف حديثى است.
اين بخش از مقاله ، در صدد است تا نمايى كلّى از آرا و انديشه هاى علم الحديثى علّامه شعرانى را ارائه كند و براى كشف منهج حديثى وى گام اوّل را بردارد.
از آن رو كه تاكنون چند مقاله در تحليل و معرفى انديشه هاى حديثى علّامه شعرانى


حديث پژوهي جلد سوم
224

19 . جُستارى در ردّ انتساب تفسير منسوب به امام حسن عسكرى عليه السلام

علّامه شعرانى در پايان جلد دهم مجمع البيان ـ كه آن را تصحيح كرده و بر آن تعليقه دارد ـ ، خاتمه اى آورده و در آن ، نخست ، اشاره اى به زندگى طبرِسى و سپس تصحيح خود دارد . پس از آن ، فهرستى از مشاهير قُرّاء و مفسّران و شرح حال كوتاهى از آنان را مى آورد و در پايان ، به اندازه نيم صفحه رحلى ، در باره تفسير منسوب به امام حسن عسكرى عليه السلام ، مطلبى نگاشته است. وى از علّامه استرآبادى نقل مى كند كه اين رساله (تفسير العسكرى) را سهل بن احمد ديباجى جعل كرد و سپس چند نمونه از اشتباهات فاحش و اغلاط آن را مى آورد و مى نويسد :
و لم يكن واضع هذا التفسير عارفا بالتاريخ . ۱

20 . رساله اى در علم درايه

اين رساله ، نخستين بار در بيستمين سالگرد علّامه شعرانى ( 1372 ش ) ، بر اساس نسخه استنساخى آية اللّه حسن حسن زاده آملى در مجله نور علم (شماره 50 ـ 51) به چاپ رسيد. يادداشت مجلّه در ابتداى اين رساله چنين است :
اين اثر ، رساله اى است در علم درايه ، تأليف مرحوم علّامه شعرانى رحمه الله كه چهل سال پيش ، حضرت آية اللّه حسن حسن زاده آملى ، نسخه مؤلّف را استنساخ كرده اند و تاكنون چاپ نشده است.
آية اللّه حسن زاده ، در ابتداى رساله ، مرقوم داشته است :
بسم اللّه تعالى وله الحمد، هذا كتاب الدراية من مؤلفات استاذى الربانى والحكيم المتألّه الصمدانى الشهير بأبى الحسن الشعرانى ـ ادام اللّه ظله العالى والوافى ـ .
در سال 1382 ، همين رساله در يادنامه علّامه شعرانى با عنوان فرزانه ناشناخته ، ۲ از روى مجله نور علم به چاپ رسيد و علّامه حسن زاده آملى ، آن را در هزار و يك كلمه ، به چاپ رسانده است .

1.مجمع البيان ، ج ۱ ، ص ط .

2.فرزانه ناشناخته ، ص ۴۱۳ ـ ۴۳۶ .

  • نام منبع :
    حديث پژوهي جلد سوم
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 249516
صفحه از 399
پرینت  ارسال به