279
حديث پژوهي جلد سوم

همچنين در كتب حديثى ، 118 روايت از امامان معصوم عليهم السلام نقل كرده كه بسيارى از آنها داراى مضامين بلند است و اين ، خود ، از شخصيت علمى وى حكايت مى كند. ۱
از سوى ديگر ، امام هادى عليه السلام ابو حمّاد رازى را به هنگام مواجهه با مشكلات دينى ، به عبد العظيم ارجاع مى دهد :
يا أبا حمّاد، إذا أشكل عليك شى ءٌ من أمر دينك بناحِيَتك، فسَلْ عنه عبدالعظيم بن عبد اللّه الحسنىّ، واقرأه منّى السلام.۲اى ابو حمّاد ! هنگامى كه در منطقه محل زندگى ات ، با مشكلات دينى روبه رو شدى ، از عبد العظيم حسنى بپرس و سلام مرا به وى برسان .

3 . بُعد جهادى

گستره مبارزه و جهاد حضرت عبد العظيم را از اين موارد مى توان به دست آورد :
يك . هجرت پنهانى به رى ؛
دو . زندگى مخفى در رى ؛
سه . نام و نسبش ، تنها به هنگام غسل دادن وى از روى نوشته اى كه در جيبش بود ، آشكار شد ؛
چهار . برخى از محقّقان ، مرگ او را شهادت دانسته اند.
نجاشى در اين باره نوشته است :
عبد العظيم براى فرار از حكومت ، وارد شهر رى شد و در زيرزمين خانه يكى از شيعيان در «سكة الموالى» ، سكونت يافت . در آن سرداب ، خداوند را عبادت مى كرد ، روزها روزه مى گرفت و شب ها به شب زنده دارى اشتغال داشت. وى در آن جا بيمار شد و سپس از دنيا رفت . چون لباس هايش را براى غسل دادن درآوردند ، در جيبش نوشته اى پيدا شد كه نسب وى بدين شرح در آن

1.ر. ك : مسند عبد العظيم عليه السلام ، از مجموعه آثار منتشر شده منشورات كنگره .

2.خاتمة مستدرك الوسائل ، ج ۴ ، ص ۴۰۶ .


حديث پژوهي جلد سوم
278

و آن گاه كه اين محدّث بزرگ ، عقايد و باورهايش را بر امام هادى عليه السلام عرضه داشت ، امام به وى فرمود :
مرحباً بك، أنتَ وليُّنا حقّاً.۱آفرين بر تو ، كه به حق ، دوستدار مايى !
همچنين امام رضا عليه السلام به وى فرمود :
أبلغ عنّى أوليائى السلام.۲سلام مرا به دوستانم برسان.
شيخ صدوق او را با اين تعبير ستوده است :
كان مرضيّاً.۳او مورد رضايت [ پيشوايان دينى ] بود.
و شيخ طوسى ، هنگامى كه نام او را در رجال آورده ، تعبير «رضى اللّه عنه» برايش ذكر كرده است. ۴
علّامه حلّى در مدحش مى فرمايد :
كان عابداً ورِعاً.۵او عبادت پيشه و پارسا بود.
اين همه ، از منزلت روحى بلند اين محدّث والامقام خبر مى دهد.

2 . بُعد علمى

در كتب فهارس ، برايش دو كتاب برشمرده اند : خطب امير المؤمنين عليه السلام و يوم و ليلة . ۶
گرچه اين دو كتاب ، به دست ما نرسيده اند .

1.التوحيد ، ص ۸۱ ، ح ۳۱ .

2.الاختصاص ، ص ۲۴۷ .

3.كتاب من لا يحضره الفقيه ، ج ۴ ، ص ۴۶۸ .

4.رجال الطوسى ، ص ۳۸۷ ، ش ۵۷۰۶ .

5.خلاصة الأقوال ، ص ۲۲۶ ، ش ۷۵۵ .

6.رجال النجاشى ، ص ۲۴۷ ـ ۲۴۸ ، ش ۶۵۳ ؛ خاتمة مستدرك الوسائل ، ج ۴ ، ص ۴۰۴ .

  • نام منبع :
    حديث پژوهي جلد سوم
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 250799
صفحه از 399
پرینت  ارسال به