ارزش هر انساني [بسته] به آن چيزي است که انجام مي دهد. ^۱
اگر فقط همين يک حديث در دست باشد، شايد نتوان اشکال مهمي بر ترجمه ها بويژه ترجمه چهارم گرفت، اما اگر احاديث مشابه و هم‌خانواده آن را بيابيم، به راحتي معناي درست و دقيق حديث را مي يابيم.
حال با کليدواژه «قيمَه کُلِّ امْرِئٍ»که مبتداي حديث است، به جستجوي رايانه‌اي پرداخته تا احاديث مشتمل بر آن را بيابيم:
الف) «قيمَه کُلِّ امْرِئٍ ما يَعْلَمُهُ»؛^۲
ارزش هر شخص به اندازه دانش او است.
ب) «لا يَسْتَحْييَنَّ مَنْ لا يَعْلَمُ أنْ يَتَعَلَّمَ، فَإنَّ قيمَه کُلِّ امْرِئٍ ما يَعْلَمُ»؛^۳
آن‌که نمي داند از آموختن دانش خجالت نکشد، که ارزش هر کس به دانش اوست.
ج) «يُنْبِئُ عَنْ قيمَه کُلِّ امْرِئٍ عِلْمُهُ وَ عَقْلُهُ»؛^۴
علم و عقل هر کس نشان‌دهنده ارزش اوست.
د) امام باقر عليه السلام از کتاب علي عليه السلام، که در حقيقت دست نوشته امام علي عليه السلام است، نقل کرده است که ايشان فرمود:
قيمَه کُلِّ امْرِئٍ وَ قَدْرُهُ مَعْرِفَتُهُُ؛^۵
ارزش و قدر هر کس شناخت اوست.
ه) با مهارت درکاربرد کليدواژه ، مي توان به اين متن نيز رسيد:

ألا إنَّ فِي التَّباغُضِ الْحالِقَه، لا أعْني حالِقَه الشَّعْرِ وَ لکِنْ حالِقَه الدّينِ؛ ¹
هان! دشمني با يکديگر زداينده است. مقصودم زداينده مو نيست، که زداينده دين است.
و در نقلي ديگر مي‌خوانيم:
إياکُمْ وَ الْبِغْضَه لِذَوي أرْحامِکُمُ الْمُؤمِنينَ، فَإِنَّهَا الْحالِقَه لِلدّينِ؛ ²
از دشمني با خويشاوندان مؤمن خود بپرهيزيد، که دين‌زداست.

دو

. احاديث بهاي انسان
حديث مشهور امام علي: «قيمَه کُلِّ امْرِئٍ ما يُحْسِنُهُ»،^۳در باره بهاي انسان، داراي ترجمه‌هاي درست و نادرستي است:
اين حديث در الفقيه ^۴ و الإرشاد ^۵ با واژه يُحْسِنُ به جاي يُحْسِنُهُ نقل شده است. سيدرضي اين حديث را سخني بي بديل خوانده است که حکمتي هم‌سنگ آن نيست و نمي توان برايش بهايي معين کرد. اين حديث بر سر زبانهاست و ترجمه هاي گوناگون آن چنين‌اند: ^۶
ارزش هر کس به چيزي است که برايش ارزش قائل است.
بهاي هر مردي به اندازه نيکي اوست.
بهاي هر شخصي به اندازه اعمال نيک اوست.