59
درسنامه فهم حديث

سجاديه ۱ را يک‌جا برشمرده است که بسياري از آنها در قالب لوحهاي فشرده و نرم‌افزارهاي گوناگون عرضه شده‌اند.

ويژگيهاي کلي دوره

1. مولفان جوامع ثانوي حديث شيعه، با جمع روايات در يک موضوع و تدوين منطقي ابواب و فصول توانستند به فهم و حل بسياري از روايات ياري رسانند.
2. در اين دوره، نقل فهمها و شرحهاي بزرگان حديث و بهره‌برداري و تکميل آنها از جايگاه ويژه اي برخوردار شد.
3. شرح ترتيبي روايات يک کتاب در اين دوره جلوه کرد. در اين ميان کتب اربعه، نهج البلاغه و صحيفه سجاديه بيشترين شرحها را به خود اختصاص دادند.
4. استفاده بيشتر از ديگر دانشها به ‌ويژه دانشهاي ادبي در فهم متن حديث و دانشهاي طب و نجوم و حتي رياضي در فهم مقصود اصلي حديث، از ويژگيهاي بارز اين دوره است.
5. فعاليت در زمينه تدوين رساله هاي مستقل فقه الحديثي، مانند بيانهاي مفصل بحار الأنوار و تسهيل فهم احاديث نوادر و غرائب در اين دوره به چشم مي آيد.
6. ديگر کوششهاي فقه الحديثي مانند حل تعارض اخبار، و شرح واژه هاي غريب احاديث ادامه يافت.

و) قرون اخير

منظور از قرون اخير، دهه هاي پاياني قرن دوازدهم، دو سده سيزدهم و چهاردهم هجري و دو دهه نخستين سده جاري است. در اين دوره فعاليتهاي جمع و تفسير حديث ادامه يافته و فعاليتهاي مشابهي با دوره پيشين صورت گرفته است.

1.. الذريعه: ج ۱۳، ص ۳۸۵ ـ ۳۴۵.


درسنامه فهم حديث
58

مجلسي در اين شرح از تمام دانسته ها و داشته هاي علمي خود و نيز شروح پيشينيان و معاصران سود جسته ۱ و در نقد احاديث به سند و محتوا، هر دو،توجه کرده وگاه تصحيفات واقع‌ شده در متون حديث را نشان داده و به نسخه هاي متفاوت نيز اشاره نموده است . ۲
برخي از بزرگان، همچون آيت‌الله سبحاني، توضيحات مرآه العقول را از توضيحات ملاذ الأخيار و حتي بحار الأنوار برتر و استوارتر مي دانند. ۳
گفتني است ما در مقام استقراي تام نبوده‌ايم و با مراجعه به آثار کتاب‌شناختي ـ مانند الذريعه ـ مي توان به راحتي دهها شرح و تعليقه بر کتب اربعه و غير آن يافت که هر يک مشتمل بر تحقيقات فقه الحديثي هستند. همچنين تلاشهاي عالمان خويشاوند و يا معاصر با علامه مجلسي را در اينجا بازگو نکرديم، هر چند در کتاب روش فهم حديث، اين بخش را گزارش کرده‌ايم. تنها در اين ميان به فعّاليت كسانى كه در علم غريب الحديث و فروق اللغه نگارش هايى دارند اشاره مي‌کنيم؛ همچون فخرالدين طريحى (م 1085 ق) كه مجمع البحرين ومطلع النيّرين او در تفسير غرايب قرآن و حديث مشهور است ۴ ، و شيخ تقى الدين كفعمى و سيّد نعمه الله جزايرى که فروق اللغه نوشته‌اند ۵ .
ما به شروح متعدد نهج البلاغه و صحيفه سجاديه نيز نپرداخته‌ايم؛ زيرا شيخ آقا بزرگ تهراني بيش از صد شرح نهج البلاغه ۶ و حدود پنجاه شرح صحيفه

1.. همچون نقد کلام اشاعره و معتزله در مسئله بدا، ج ۲، ص ۱۲۴.

2.. ر. ک: مرآه العقول، ج ۱، ص ۲۴۹ ـ ۲۳۸؛ ج ۲، ص ۳۹ ـ ۲۶ و ج ۳، ص ۳.

3.. يادنامه علامه مجلسي، ج ۳، ص ۲۱۹. ما مشتاقان آشنايي بيشتر با اين شرح جامع را به مقاله آقاي محمد علي سلطاني، در يادنامه علامه مجلسي، ج ۲ ، ص ۳۱ تا ۵۶ ارجاع مي دهيم.

4.۴. الذريعه، ج ۸، ص ۳۹۴.

5.. همان، ج ۱۶، ص ۱۸۷، ش ۶۱۵ و ۶۱۶.

6.. همان، ج ۱۴، ص ۱۶۰ ـ ۱۲۱. و نيز درباره شرح برخي خطبه ها ر. ک: همان، ص ۳۷، ۴۰ و ۴۱. کتابهاي ديگر نيز به شروح نهج البلاغه پرداخته اند که نام بسياري از آنها در مقاله «شرحهاي نهج البلاغه» در دانشنامه امام علي عليه السلام، ج ۱۲، ص ۱۴۴ و ۱۴۵ آمده است.

  • نام منبع :
    درسنامه فهم حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 367970
صفحه از 240
پرینت  ارسال به