در کنار ترکيب شناسي و توجه به اعراب، ترکيبات اصطلاحي و خارج از قاعده برخي احاديث نيز درخور توجه اند.
o يک ترکيب، حاصل گرد هم آمدن چند کلمه است، اما معناي آن با مجموع معاني مفردات برابر نيست و در موارد بسياري، فهم آنها متوقف بر شنيدن از زبان دانان است.
o فهم برخي از احاديث به فهم ترکيبات ادبي به کار رفته در حديث وابسته است. استعاره، کنايه و هر گونه ديگري از مجاز، افزون بر زيبايي، معناي گسترده تري از ظاهر لفظي خود را افاده مي کنند.
o براي فهم معناي نهفته در مجاز، افزون بر فهم زبان، بايد احساس هنري و تخيلي نيز داشت و آن را به درستي و به اندازه و بدون افراط و تفريط به کار برد.
o مجموعه حديثي در دسترس ما از مجاز تهي نيستند، اما بيشتر بيانها به صورت متعارف و غير مجازي است. توجه به اين معنا، ما را از درغلتيدن به وادي ظاهري‌گري و سقوط در پرتگاه تأويل و باطني‌گري باز مي دارد.
پرسش و پژوهش
1. دانش‌هاي ادبي چه کمک‌هايي به فهم حديث مي‌کنند؟
2. چرا نمي‌توان برخي اصطلاح‌ها را با استفاده از دانش‌هاي ادبي معنا کرد؟
3. دو کتاب لغت بيابيد که برخي اصطلاح‌ها را بيان و برخي کاربردهاي مجازي را روشن کرده است.
4. دو کتاب شرح حديث بيابيد که اعراب و نقش کلمات حديث را توضيح داده‌اند.
5. اصطلاحات «شرح الصدر»، «غمض العين»، «صفح الوجه» و «ملاحاه الرجال» را تبيين کنيد.
6. حديث «اياکم و خضراء الدمن» را ابتدا ترجمه تحت اللفظي نموده و سپس مقصود آن را بيان کنيد.
