محمّدباقر مجلسی(1037 ـ 1110 ق)

مشهور به علّامه مجلسی و مجلسی دوم، فقیه، محدّث، مفسّر، متکلّم، مورّخ و ادیب است. وی در سال ۱۰۳۷[۱] ق به دنیا آمد. شیخ الاسلامی اصفهان و مرجعیت عامه داشت و در سال ۱۱۱۰ق[۲] در ۷۳ سالگی در گذشت.

مکانت حدیثی

علّامه مجلسی، از مشاهیر حدیث، اخذ روایت کرده است. برخی شمار آنها را هجده یا ۲۱ نفر ذکر کرده اند؛ از آن جمله اند: پدرش، علامه محمّدتقی مجلسی، ملّا صالح مازندرانی، ملّا حسنعلی شوشتری، امیر رفیع الدین محمّد بن حسین حسنی طباطبایی، محمّدقاسم قهپایی، علی بن محمّد بن حسن بن شهید ثانی، محمّدمؤمن بن دوست محمّد استرآبادی، میرزا جزائری، عبد اللّٰه بن جابر عاملی و ملّا محسن فیض کاشانی.[۳] شاگردان بسیاری نیز از وی اخذ حدیث کرده و اجازه حدیث دارند. شمار شاگردان مبرز او را ۴۹ نفر گفته اند[۴] و سید احمد حسینی در کتاب تلامذة العلّامة المجلسی و المجازون منه، ۲۷۴ نفر[۵] را شمارش کرده است که از جمله آنان، سید نعمت اللّٰه جزایری، امیر محمّدصالح بن عبد الواسع، داماد مجلسی، امیر محمّدحسین بن امیرمحمّد صالح، محمّد بن علی اردبیلی و میرزا عبد اللّٰه افندی هستند.

علمای رجال، از شخصیت علمی، حدیثی و معنوی علّامه مجلسی با عظمت، جلالت و صاحب نظر در علوم عقلی و نقلی یاد کرده اند.[۶]

آثار حدیثی

علّامه مجلسی، از مؤلّفان شیعی است که بزرگ ترین دائرة المعارف حدیثی موجود را تدوین و تصنیف کرده است. آثار حدیثی وی، نزدیک به هفتاد کتاب و رساله عربی و فارسی است. برخی از این تألیفات عبارت اند از: بحارالأنوار الجامعة لدُرَر أخبار الأئمّة الأطهار(ع). این کتاب، به منظور روی آوردن مردم به معارف حدیثی و نیز حفظ میراث اهل بیت(ع) از نابودی، تألیف شد؛ برخی مجلّدات آن به صورت گزینشی، به فارسی ترجمه شده اند. برخی محقّقان با توجّه به تفصیل مباحث مطالب کتاب بحار الأنوار، به تلخیص آن، روی آورده اند. مستدرکاتی نیز بر بحار الأنوار، نوشته شده است. برخی نیز به تدوین فهرست موضوعات بحار الأنوار، همّت گماشته اند. از کتاب های دیگر علامه مجلسی مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول(ص)؛ ملاذ الأخیار فی شرح تهذیب الأخبار؛ الفوائد الطریفة فی شرح الصحیفة؛ حلیة المتقین؛ حیات القلوب؛ تحفة الزائر؛ الأربعین؛ زاد المعاد و مقباس المصابیح[۷] هستند.


[۱] . لؤلؤة البحرین : ص۵۹، الفیض القدسی (چاپ شده در ج۱۰۵ بحار الأنوار): ص۱۴۹.

[۲] . أعیان الشیعة: ج۹ ص۱۸۲، روضات الجنّات : ج۲ ص۸۷.

[۳] . همان: ص۲۶۰ و ۱۳۹ تا ۱۴۶.

[۴] . الفیض القدسی (چاپ شده در ج۱۰۵ بحار الأنوار): ص۸۳ ـ ۱۰۳.

[۵] . تلامذة العلّامة المجلسی والمجازون منه : ص۶۸.

[۶] . جامع الرواة: ج۲ ص۷۸-۷۹، روضات الجنّات: ج۲ ص۷۸ و ۸۳ ، بحار الأنوار: ج۱۰۵ ص۲۲.

[۷] . ر.ک: حدائق المقربین: باب چهارم از حدیقه پنجم، ص۲۵۱ – ۲۵۳ ش۱۴۳ بهجة الآمال: ج۶ ص۶۰۶ تا ۶۰۹.