تحلیل محتوای روایت رضوی درباره ویژگی‎ها و شاخصه‎های امامت از کتاب ‎الحجه کافی

نشریه : فرهنگ رضوی 24

نویسنده : پديدآورنده : فتحیه فتاحی زاده
پديدآورنده : مریم احدیان

سال 1397 / شماره پیاپی 24 / صفحه 61 - 84

چکیده :

مجموعة حدیثی کافی نوشتة محمدبن‎یعقوب کلینی از مجموعه‌های مهمّ حدیثیِ شیعیان اثنی‎عشری است. برخی از مستشرقان تفاوت‌های میان این اثر با مجموعة حدیثی دیگر شیعی یعنی بصائر الدرجات را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که کافی هرچند از نظر محتوایی همانند بصائرالدرجات نماینده فضای غالیانه قم است اما چون شیعیان عقل‎گرای بغداد را مخاطب قرار داده، در انتخاب احادیث و چینش آنها به‎نوعی راه اعتدال را پیموده است و بر خلاف کتاب بصائرالدرجات، اموری که محتوایی خارق‎العاده داشته ـ همچون علم نامحدود امامان (علیهم‎السلام)، منابع غیرعادی این علوم و نیز توانایی زنده‌کردن مردگان و... ـ در این کتاب عنوان نشده است. در این پژوهش به‎منظور پاسخ به این پرسش که آیا کتاب الحجه کافی و بصائرالدرجات در بیان شاخصه‎های امامت وجه تمایزی دارند و فضایل امامان (علیهم‎السلام) که در بصائر مطرح شده واقعاً توسط کلینی مورد بی‎توجهی قرار گرفته است یا خیر؟ الحجه کافی و بصائرالدرجات با یکدیگر مقایسه و احادیث و ابواب مشترک و غیرمشترک دو کتاب استخراج گردید و درنهایت با روش تحلیل محتوا، یکی از ابوابی که تنها در کتاب الحجه کافی بیان شده (بَابٌ نَادِرٌ جَامِعٌ فِی فَضْلِ الإِمَامِ وَ صِفَاتِه‏) تحلیل و بررسی و مشخص شد برخلاف ادعاهای مطرح‎شده، این روایت مفصل از امام‎رضا (علیه‎السلام) از نصب الهی، عصمت و علم لدّنی به‎عنوان اوصاف امام و شاخصه‌های امامت سخن گفته است.

کلیدواژه‌های مقاله :الحجه کافی؛ بصائرالدرجات؛ تحلیل محتوا؛ امامت؛ امام‎رضا (علیه‎السلام)