شرح الاربعین

کتاب، در شرح و تفسیر بیست و سه حدیث در باره معرفت خدا و مباحث مربوط به خداست.

کتاب، در شرح و تفسیر بیست و سه حدیث در باره معرفت خدا و مباحث مربوط به خداست. قاضی سعید قمی، یکی از علمای عارف مسلک قرن یازدهم هجری و از شاگردان ملا محسن فیض کاشانی است. وی دارای چندین اثر است و این کتاب نیز از نوشته های او است. وی کتاب های حدیثی مانند کافی و توحید صدوق را مطالعه کرده و بر آنها حاشیه و تعلیقه نوشته و در آن حواشی، به شرح مشکلات احادیث پرداخته است. وی، تصمیم گرفته که نوشته های خود را در یک مجموعه گرد آورد که حاصل آنها، این کتاب است.

در این کتاب به رغم نام چهل حدیث، تنها بیست و سه حدیث شرح و تفسیر شده و بین حدیث هجدهم تا بیست و سوم احادیث ذکر نشده اند.

شیوه وی در شرح، تبیین مفردات و توجه به نکات صرفی و استفاده از کلمات بزرگان در تفصیل و شرح است. روایت های برگزیده قاضی سعید در این اثر عمدتا مباحث معرفتی در باره خداوند است و روایاتی نیز در باره پیامبر و امیر مؤمنان و شهادت آن حضرت و معنای امیر و اسرار رد الشمس و جدال احسن می باشد. به مناسبت، مباحث گسترده ای در زمینه های گوناگون در این کتاب ذکر شده و نویسنده در باره آنها توضیح داده و اطلاعاتی را ارائه کرده است، در باره لفظ جلاله، (لااله الا الله)، عرش و کرسی، حجب، ملک و ملکوت، خلق آدم، نسبت دادن اعضا به خدا، کلمات الله، ولایت، مصادر اول، علم خدا، رب، زمان و دهر و سرمد، حروف الم، رؤیا، خون جوشیده از زیر سنگ در شهادت علی(ع)، فضل اهل فارس و قم و موطن «الست»، از جمله مباحثی هستند که در ضمن شرح احادیث به آنها پرداخته شده است.

تصحیح کتاب، از روی چند نسخه سنگی انجام شده است. این کتاب پیشتر نیز، در ۱۳۱۵ چاپ شده بود و در این ویرایش، مقدمه مصحح پیشین به همراه تقریظ سید نصرالله تقوی بر آن چاپ شده است.