احادیث داستانی افشای دشمن بهتر از لعن

وقعة صفّین عن عبد اللّه بن شریک:

خَرَجَ حُجرُ بنُ عَدِی وعَمرُو بنُ الحَمِقِ یظهِرانِ البَراءَةَ وَاللَّعنَ مِن أهلِ الشّامِ، فَأَرسَلَ إلَیهِما عَلِی(ع): أن کفّا عَمّا یبلُغُنی عَنکما.

فَأَتَیاهُ فَقالا: یا أمیرَ المُؤمِنینَ، أ لَسنا مُحِقّینَ؟

قالَ: بَلی.

قالا: أ وَلَیسوا مُبطِلینَ؟

قالَ: بَلی.

قالا: فَلِمَ مَنَعتَنا مِن شَتمِهِم؟

قالَ: کرِهتُ لَکم أن تَکونوا لَعّانینَ شَتّامینَ، تَشتِمونَ وتَتَبَرَّؤونَ، ولکن لَو وَصَفتُم مَساوِئَ أعمالِهِم فَقُلتُم: مِن سیرَتِهِم کذا وکذا، ومِن عَمَلِهِم کذا وکذا، کانَ أصوَبَ فِی القَولِ، وأبلَغَ فی العُذرِ. ولَو قُلتُم مَکانَ لَعنِکم إیاهُم وبَراءَتِکم مِنهُمُ: اللّهُمَّ احقِن دِماءَنا ودِماءَهُم، وأصلِح ذاتَ بَینِنا وبَینِهِم، وَاهدِهِم مِن ضَلالَتِهِم، حَتّی یعرِفَ الحَقَّ مِنهُم من جَهِلَهُ، ویرعَوِی عَنِ الغَی وَالعُدوانِ مَن لَهِجَ بِهِ، کانَ هذا أحَبَّ إلَی وخَیرا لَکم.

فَقالا: یا أمیرَ المُؤمِنینَ، نَقبَلُ عِظَتَک، ونَتَأَدَّبُ بِأَدَبِک.[۱]

وقعة صفّین ـ به نقل از عبد اللّه بن شریک ـ:

حُجربن عَدی و عمرو بن حَمِق، بیرون شدند، در حالی که برائت و لعن بر شامیان را آشکار می کردند. علی(ع) به آنان پیغام داد که از آنچه به من خبر رسیده، خودداری کنید.

آن دو نزد علی(ع) آمدند و گفتند: ای امیرمؤمنان! مگر ما برحق نیستیم؟

فرمود: «چرا».

گفتند: مگر آنان بر باطل نیستند؟

فرمود: «چرا».

گفتند: پس چرا ما را از دشنام دادن آنان، باز داشتی؟

فرمود: «دوست نداشتم شما جزو لعن کننده ها و دشنام دهنده ها باشید که دشنام بدهید و برائت بجویید؛ امّا اگر بدی های رفتاری آنان را بازگو می کردید و می گفتید: روش آنان چنین است و رفتارشان چنان است، به سخن حق، نزدیک تر بود و در عذرآوری، رساتر؛ و اگر به جای لعن آنان و برائت جُستن از آنها می گفتید: بار خدایا! خون ما و آنان را حفظ کن، میان ما و آنان را اصلاح کن و آنان را از گم راهی برَهان، تا آن که حق را نمی داند، بشناسد و آن که به گم راهی و دشمنی آزمند است، از آن، باز ایستد، این، نزد من دوست داشتنی تر بود و برای شما بهتر».

آن دو گفتند: ای امیر مؤمنان! پندت را می پذیریم و ادب (تربیتْ) از تو می آموزیم.

[۱]. وقعة صفّین: ص ۱۰۳، دانشنامه قرآن و حدیث، ج ۷، ص ۵۶۰.