احادیث داستانی نظارت امام علی(ع) بر بازار

نظارت و نصایح امام علی(ع) در مورد بازاریان در این حدیث آمده است.

دعائم الإسلام:

عَن عَلِی(ع) أنَّهُ کانَ یمشی فِی الأَسواقِ وبِیدِهِ دِرَّةٌ یضرِبُ بِها مَن وَجَدَ مِن مُطَفِّفٍ أو غاشٍّ فی تِجارَةِ المُسلِمینَ. قالَ الأَصبَغُ: قُلتُ لَهُ یوما: أنَا أکفیک هذا یا أمیرَ المُؤمِنینَ وَاجلِس فی بَیتِک، قالَ: ما نَصَحتَنی یا أصبَغُ.

و کانَ یرکبُ بَغلَةَ رَسولِ اللّهِ(ص) الشَّهباءَ ویطوفُ فِی الأَسواقِ سوقا سوقا، فَأَتی یوما طاقَ اللَّحّامینَ، فَقالَ: یا مَعشَرَ القَصّابینَ، لا تَعجَلُوا الأَنفُسَ قَبلَ أن تَزهَقَ، وإیاکم وَالنَّفخَ فِی اللَّحمِ. ثُمَّ أتی إلَی التَّمّارینَ فَقالَ: أظهِروا مِن رَدیءِ بَیعِکم ما تُظهِرونَ مِن جَیدِهِ. ثُمَّ أتَی السَّمّاکینَ فَقالَ: لا تَبیعوا إلاّ طَیبا وإیاکم وما طَفا.

ثُمَّ أتَی الکناسَةَ وفیها مِن أنواعِ التِّجارَةِ؛ مِن نَخّاسٍ، وقَمّاطٍ، وبائِعِ إبِلٍ، وصَیرَفِی، وبَزّازٍ، وخَیاطٍ، فَنادی بِأَعلی صَوتٍ: یا مَعشَرَ التُّجّارِ، إنَّ أسواقَکم هذِهِ تَحضُرُهَا الأَیمانُ، فَشوبوا أیمانَکم بِالصَّدَقَةِ، وکفّوا عَنِ الحِلفِ؛ فَإِنَّ اللّهَ تَبارَک وتَعالی لا یقَدِّسُ مَن حَلَفَ بِاسمِهِ کاذِبا.[۱]

دعائم الإسلام:

علی(ع) در بازارها راه می رفت و تازیانه ای در دست داشت که با آن، کم فروشان و غِش کنندگان در تجارت مسلمانان را تنبیه می کرد. اَصبَغ می گوید: روزی به ایشان گفتم: ای امیرمؤمنان! من به جای شما این کار را انجام می دهم. شما در خانه تان بشینید. فرمود: «ای اَصبَغ! برایم خیرخواهی نکردی».

ایشان بر شَهبا، استر پیامبر خدا(ص)، سوار می شد و بازارها را یکی یکی می گشت. روزی به طاق گوشت فروشان آمد و فرمود: «ای جماعت قصّاب! سرِ حیوان را پیش از آن که جانش کاملاً بر آید، قطع نکنید و از دمیدن در گوشت، بپرهیزید». سپس نزد خرمافروشان رفت و فرمود: «جنس های پَست خود را هم مانند جنس های خوبتان در معرض دید قرار دهید». سپس نزد ماهی فروشان رفت و فرمود: «جز حلال، نفروشید و از فروختن ماهی مُرده، خودداری کنید».

سپس به کناسه رفت که در آن، اصناف گوناگون وجود دارد: برده فروش، نخ فروش، شترفروش، صرّاف، بزّاز و خیاط. با صدای بلند فرمود: «ای جماعت تجّار! در این بازارهای شما، سوگندها حضور دارند. پس پیمان هایتان را با صدقه بیامیزید و از سوگند خوردن، خودداری کنید؛ زیرا خداوند ـ تبارک و تعالی ـ کسی را که به نام او سوگند دروغ بخورد، سعادتمند نمی کند».


[۱]. دعائم الإسلام: ج ۲ ص ۵۳۸ ح ۱۹۱۳، الجعفریات: ص ۲۳۸ عن الإمام الکاظم عن آبائه(ع) ولیسفیه صدره إلی «یا أصبغ»، دانشنامه قرآن و حدیث، ج ۱۷، ص ۳۰۸.