نقد تاریخی اختلاس عبدالله‌بن‌عباس (با تأکید بر نهج‌البلاغه)

نشریه : پژوهش‌نامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : طاهره رحیم پور ازغدی
پديدآورنده : سید محمد مرتضوی

سال 1397 / شماره پیاپی 24 / صفحه 71-88

چکیده :

یکی از معیارهای امام علی(ع) در گزینش کارگزاران حکومتی امانتداری و پرهیزگاری آنان بود. با این حال، برخی از نامه‌های نهج‌البلاغه در توبیخ و استیضاح عملکرد مسئولان خاطی نگاشته شده است؛ از جمله مکاتبۀ امام با عبدالله ابن‌عباس که در دورة استانداری بصره، به تملک بخشی از بیت‌المال متهم گردیده است. اکنون این پرسش مطرح می‌شود که آیا ابن‌عباس به‌عنوان یک فرهیخته علمی و نخبه سیاسی، مرتکب چنین تخلفی شده است؟ بررسی آراء محققان نتیجه می‌دهد، عده‌ای مانند شوشتری این اتهام را نپذیرفته‌اند، برخی چون ابن‌ابی‌الحدید از اظهارنظر قطعی در این باره خودداری کرده‌ و گروهی مثل ابن‌جـوزی آن را تأیید نموده‌اند. پـژوهش حاضر قصد دارد با روش استـنادی – تحلیلی، ادلۀ موافقان و مخالفان این اختلاس را مورد بررسی و نقد قرار دهد. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که براساس دلایلی چون گزارش­های تاریخی، اعتراف ابن‌عباس و نامه‌های نهج‌البلاغه، انتقال اموال دولتی بصره اتفاق افتاده است.

کلیدواژه‌های مقاله :کارگزاران امام علی(ع)؛ عبدالله‌بن‌عباس؛ بیت‌المال بصره؛ اختلاس