راه های احراز وثاقت علی بن محمد بن قتیبة

نشریه : مطالعات اعتبارسنجی حدیث

نویسنده : پديدآورنده : علی رضا صاحبی
پديدآورنده : سید محمد حسن موسوی مهر

سال 1398 / شماره پیاپی 01 / صفحه 143-164

چکیده :

یکی از راویان قرن سوم که افزون بر نقل روایت از افراد گوناگون، در حفظ و نشر اخبار فقیه و متکلم بزرگ امامی اثنی عشری‌، فضل ‌بن ‌شاذان نقشی مؤثر داشته است، شاگرد وی، علی ‌بن ‌محمد ‌بن قتیبة نیشابوری است. قبول وثاقت این راوی در پذیرش بسیاری از روایات‌ فقهی‌، رجالی و اعتقادی مؤثر است. در تحقیق پیش‌رو ضمن معرفی این شخصیت و نگاهی به دیدگاه‌های رجالیان در ارتباط با وی، به بررسی راه‌های اثبات وثاقت یا ممدوح بودن وی پرداخته و دو راه جدید برای اثبات اعتبار ایشان ارائه شده است‌. راه‌های اثبات وثاقت یا مدح ابن قتیبه در این نوشتار عبارتند از: 1. توصیف وی به «فاضل» در کلام شیخ طوسی؛ 2. اعتماد کشّی به وی و کثرت روایت ایشان از او؛ 3. کثرت روایت احمد‌‌بن‌ ادریس از وی؛ 4. توثیق ضمنی کشّی؛ 5. تصحیح خبر وی توسط علامه حلی؛ 6. شیخ اجازه کشی یا دیگر بزرگان بودن؛ 7. تصحیح شیخ صدوق؛ 8. تأیید وثاقت او توسط فاضل جزایری صاحب کتاب «الحاوی»؛ 9. روایت اجلاء از ابن ‌قتیبه، که مهم‌ترین این موارد نه‌گانه عبارت است از: اعتماد کشّی و نجاشی به او و روایت بزرگانی همچون ابوعلی اشعری، احمد‌بن ادریس و ابوعلی محمّد‌بن حمزه از ایشان که این سه، خود، دلیل بر وثاقت این راوی محسوب می‌شوند.

کلیدواژه‌های مقاله :علی‌‌بن ‌محمد‌‌بن قتیبة؛ ابن قتیبه؛ توثیق؛ مدح؛ علم رجال؛ فضل‌‌بن‌ شاذان