سفرهای علمی ابن‌قولویه و ارتباط آن با منابع کامل‌الزیارات

نشریه : مطالعات اعتبارسنجی حدیث

نویسنده : پديدآورنده : امین حسین پوری

سال 1398 / شماره پیاپی 01 / صفحه 118-144

چکیده :

این نوشتار به بررسی سفر‌های علمی «ابن‌قولویه قمّی» محدّث بلند‌آوازۀ شیعه به برخی مناطق جهان اسلام آن روزگار و رهاوردهای این سفرها می‌پردازد. پرسش اساسی این است که بر پایۀ داده‌های تاریخی و رجالی موجود، ابن‌قولویه به چه شهرهایی سفر کرده و در هر شهر از چه مشایخی حدیث شنیده است و تأثیر این شنیده‌ها را در نگارش کامل‌الزیارات چگونه می‌توان تحلیل کرد؟ با بررسی‌های انجام گرفته روشن گشت ابن‌قولویه به سه منطقۀ « ری»، «عسکر مُکرَم» و «مصر» سفر کرده است. او در ری میراث حدیثی «الحسین‌بن علی الزعفرانی» را شنیده است و در عسکر مکرم اجازۀ روایت میراث حدیثی علی‌بن مهزیار الأهوازی را از «أبوعبدالرحمن محمدبن احمدبن الحسین العسکری» دریافت نموده است. ابن‌قولویه به مصر هم سفری داشته که در آن از «محمد‌بن‌أحمد‌بن‌إبراهیم‌بن‌سلیمان أبو‌الفضل الجعفی الکوفی معروف به «الصابونی» ،«أبو‌عیسى عبید‌الله‌بن الفضل الطائی النبهانی»، «أبو‌علی أحمد‌بن‌علی‌بن‌مهدی الرقّی الأنصاری» و «أبوالحسین احمدبن عبدالله‌بن علی‌بن اسحاق الناقد» حدیث شنیده است‌. ابن‌قولویه از مسموعات خود در این سفرها به عنوان منبعی برای تألیف کامل‌الزیارات بهره برده است.

کلیدواژه‌های مقاله :ابن‌قولویه‌؛ کامل‌‌الزیارات؛ سفرهای علمی؛ منابع حدیثی؛ حوزه‌های حدیثی