تاريخ : سه شنبه 1398/10/17
کد خبر: 69392

نود و سومین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «علوم حدیث»، منتشر شد

سومین شماره بیست و چهارمین سال فصلنامه علمی پژوهشی «علوم حدیث» ویژه پاییز ۹۸ منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است:
«معناشناسی و موارد کاربرد واژه «تأویل» در روایات»،
«مبالغه و گزافه‌آرایی در قرآن و احادیث»،
«تحلیل مفهوم واژه ثقه نزد محدثان و رجالیان متقدم شیعه و جایگاه مذهب در آن»،
«بررسی تحلیلی مفاد روایت «یلهی عنهم» با رویکرد رفع تعارض ظاهری آن با آیات و دیگر روایات»،
«تحلیل مؤلفه‏‌های زیبایی‏‌شناختی انسجام در کلام دعای ابوحمزه ثمالی با تکیه بر رویکرد هلیدی و حسن»،
«روایی‏‌ها و ناروایی‏‌های نقل به معنا؛ کاوشی در چند و چون نقل به معنا و نسبتش با تحریف و تغییر کلام»،
«روایت «لا یُقاتل معی، مَن علیه دَین»، در ترازوی نقد».

کاربرد واژه «تأویل» در روایات

در چکیده مقاله «معناشناسی و موارد کاربرد واژه «تأویل» در روایات» می‌خوانیم:
«مسأله اصلی این مقاله، بررسی کاربردهای واژه «تأویل» در روایات اهل بیت(ع) است و از باب مقدمه و برای تسهیل در مقایسه اصطلاحات مختلف این واژه، معنای لغوی آن و همچنین معانی اصطلاحی آن در تفسیر، کلام و عرفان نیز مورد توجه قرار گرفته است. روش مورد استفاده در آن، توصیفی – تحلیلی است و هدف، ره‏یابی به معانی دقیق واژگان قرآنی و روایی. «تأویل» در روایات به معنای رویا، برخی از افعال همچون نماز و ... و همچنین درباره قرآن به کار رفته است. از جمله یافته‏‌های مهم این پژوهش آن است که اولاً واژه «تأویل» در روایات، در بسیاری از موارد، در برابر «تنزیل» استفاده می‏‌شود؛ ثانیاً هرگز به معنای «معنای مخالف ظاهر» - که در السنه متأخران شیوع یافته - استفاده نشده است؛ ثالثاً «معانی باطنی آیات» و همچنین «مصادیق دیگری غیر از مصادیق شأن نزولی» از جمله مهم‏ترین کاربردهای روایی واژه «تأویل» محسوب می‏‌شوند.»

مبالغه و گزافه‌آرایی در قرآن

در آغاز مقاله «مبالغه و گزافه‌آرایی در قرآن و احادیث» اینگونه آمده است:
«صنعت مبالغه به عنوان یک آرایه ادبی به شیوه‌های مختلف در کلام خدای متعال ‏و امامان معصوم به کار رفته‏ و شیوع فراوانی دارد. این اسلوب بیانی گاهی همراه با اراده معنای ظاهری است‏ و گاهی بدون اراده معنای ظاهری؛ اما حتی در صورت عدم ارادۀ معنای ظاهری به معنای دروغ‏ و گزاف‏ و به هدف فریب نیست. برای اثبات این مدعا دو راه موازی طی شده‌است. از یک سو ثابت کرده‌ایم که استفاده از صنعت مبالغه با مقام عصمت‏ و مرتبه معصوم منافات ندارد؛ بنا بر این‏ مانعی از آن وجود ندارد. از سوی دیگر به روش استقرایی‏ و با ارائه نمونه‌های متعدد وقوع این پدیده در سخن خدای متعال‏ و ائمه معصوم را نمایانده‌ایم. با شناخت این موضوع در فهم آیات و احادیث، به معنای پشت پرده‏ و حقیقی کلام توجه می‌کنیم‏ و از اصرار بر معنای ظاهری چشم می‌پوشیم. این آگاهی ما را از تکلف مدلول مطابقی کلام نجات می‌بخشد‏ و تفسیر روان، طبیعی، متین‏ و معقولی را از سخن معصوم ارائه می‌دهد.»

نقد روایت «لا یُقاتل معی، مَن علیه دَین»

چکیده مقاله «روایت «لا یُقاتل معی، مَن علیه دَین»، در ترازوی نقد» :
«در منابع اهل‏ سنت خبری از سیّدالشهداء نقل شده که در آستانه روز عاشورا خطاب به یارانش فرمود: «لایُقاتل معی، مَن علیه دَین». طبق این خبر، امام‌ کسانی را که بدهکاری مالی داشته‏‌اند، از همراهیِ با خود در جهاد و شهادت منع کرده‏ و خواستار خروج آنان از جمع دیگر یاران خود شده‏ است. این خبر، اهمیّت حق‏‌الناس و لزوم ادای آن را مورد تأکید قرار داده و فراوان، مورد استناد واقع می‏‌شود. مقاله پیش‏رو ضمن بررسی محتوایی این خبر، تلاش دارد به درستی یا نادرستی آن دست یابد. یافته‏‌های تاریخی، حکایت از آن دارد که گزارش مورد نظر، ضعیف و غیرقابل اعتماد است. گویا چنین خبری ساخته شده تا از زبان سیّدالشهداء‌، اهمیت فوق‏‌العاده پرداخت «دَین» نسبت به تکالیف دیگر، حتی در بالاترین سطح آن، یعنی جهاد و نبرد با دشمنان فرزند رسول خدا‌ و محافظت از جان ایشان را دست‏‌کم در میان پیروان و شیعیان آن حضرت نهادینه نماید.»

خبرگزاری فارس :
خبرگزاری ایکنا :
خبرگزاری ایرنا :