قدرت نرم در سیرۀ رضوی

نشریه : فصلنامه فرهنگ رضوی

نویسنده : پديدآورنده : ناصر جمالزاده
پديدآورنده : حامد کیانی مجاهد
پديدآورنده : محمد حکیمی

سال 1398 / شماره پیاپی 28 / صفحه 187 - 217

چکیده :

«قدرت نرم» کلیدواژه‌ای اساسی در واژگان علوم سیاسی معاصر است که کاربست و مفهوم آن سابقه‌ای طولانی دارد و در سیرۀ معصومان و بزرگان دین مبین اسلام به‎کرّات نمونه‌های توجه و کاربست آن مشاهده می‌شود. در این میان، سیرۀ فردی و حکومتی حضرت امام علی بن موسی‌الرضا (علیهما‌السلام) مشحون از مواردی است که عنایت ویژۀ ایشان به این مفهوم سرنوشت‌ساز را چه در دوران پیش از ولایتعهدی و چه پس‌ از آن نشان می‌دهد. نگاشتۀ حاضر تلاشی در راستای تبیین اصول، ابزارها و نمونه‌های کاربست قدرت نرم در سیره امام رضا (علیه‌السلام) است که کوشیده جامعیت این مفهوم در قول و فعل این امام همام (علیه‌السلام) را درخور استعداد خود به تصویر بکشد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که توحید، امامت و عدالتِ در امتداد نبوت، اصول بنیادین قدرت نرم رضوی را شکل می‌دهد و تقیه، مناظره و معجزه در زمره مهم‌ترین ابزارهای مورد استفادۀ حضرت در حوزۀ اعمال قدرت نرم است. همچنین، بر مبنای این اصول و ابزارها و در چارچوب نقشۀ راهِ ارائه‌شده، می‌توان کاربست قدرت نرم رضوی در قبال شیعیان امامیه، علمای سایر ادیان، غالیان و حکومت مأمون عباسی به‌عنوان نمونه‌هایی گویا برای تشریح منظومه قدرت نرم رضوی را تبیین کرد و از مجرای واکاوی آن‌ها جایگاه والای بهره‌گیری از قدرت نرم از منظر امام رضا (علیه‌السلام) را بر مبنای شواهد تاریخی ضمن استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی نشان داد؛ کاربستی که خود از گستردگی مبارزه نرم حضرت رضا (علیه‌السلام) با دستگاه خلافت حکایت دارد.

کلیدواژه‌های مقاله :قدرت نرم امام رضا (علیه‌السلام) سیره رضوی ولایتعهدی مأمون عباسی