استاد تفسیر حوزه علمیه با بیان اینکه خداشناسی، دشمنشناسی و دنیاشناسی از مهم‌ترین نشانه‌های انسان عاقل در کلام رسول اکرم(ص) است، گفت: اوج این اوصاف در وجود نورانی حضرت زینب(س) به خصوص در کربلا و شام بروز فراوانی دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین وحید نجف‌زاده، استاد تفسیر و علوم قرآن حوزه، در گفت‌وگو با ایکنا، ضمن تسلیت فرارسیدن سالروز وفات حضرت زینب(س)، گفت:
متأسفانه در موردحضرت زینب(س)تا قبل از ماجرای کربلا اخبار چندانی نداریم و فقط این قدر می‌دانیم که ایشان در کنار ۵ تن آل عبا زندگی کرد. شأن و منزلت این بانو آن قدر زیاد است که نه تنها شیعیان، بلکه اهل سنت هم به آن حضرت ارادت دارند.
وی افزود: نمونه خانم بنت الشاطی، از نویسندگان مصری کتابی با عنوان «زینب؛ بطل الکربلاء» دارد؛ این کتاب فرازهایی از تحقیق این خانم است و در آن بیان کرده که من هیچ کسی را در صفات نیکو به پای حضرت زینب ندیدم جز مادرش حضرت فاطمه(س)؛ یعنی مقام و فضیلت حضرت زینب را هم‌شأن مادرش حضرت زهرا(س) می‌داند.
عقل، محبوب‌ترین مخلوق خدا
استاد حوزه علمیه با ذکر اینکه مرحوم مامقانی در «تنقیح‌المقال» در بخش «النساء» وقتی به حضرت زینب(س) می‌رسد، می‌نویسد: «زینب و ما ادریک ما الزینب»، تصریح کرد: وقتی مقام این حضرت را بخواهیم بدانیم باید به فرمایشات ائمه(ع) در مورد ایشان مراجعه کنیم؛ کسی که حضرت سیدالشهدا(ع) در صحرای کربلا به ایشان فرمود که زینب(س) در نماز شب برای من دعا کن؛ این نشان می‌دهد که چه مقدار مقام والایی دارد که امام معصوم(ع) از ایشان درخواست دعا می‌کند.
نجف‌زاده بیان کرد:حضرت امام سجاد(ع)هم ایشان را عالمه غیرمعلمه نامید؛ ایشان القاب متعددی مانند فهیمه، عقیله و ... دارد؛ صبر آن حضرت و ام‌المصائب بودن و سخنوری آن حضرت در تاریخ مشهور شده است و آن حضرت در مدینه درس تفسیر داشت و افرادی را تربیت کرد، ولی یکی از مشهورترین این القاب عقیله است؛ علامه جوادی آملی کتابی دارند با عنوان «منزلت عقل در هندسه معرفت دینی» و در آن به تعریف و کارکردهای عقل و ... اشاره کرده است.
استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه در اصول کافی اولین باب از اولین کتاب اربعه، کتاب العقل و الجهل است، تصریح کرد: این مسئله نشان می‌دهد که عقل در منظر شیعه چه جایگاه والایی دارد، ولی اهل سنت این نگاه را ندارند و آن طور که باید برای عقل موقعیت قائل نیستند؛ در این باب از اصول کافی، اولین روایت ازامام باقر(ع)بیان شده که فرمودند:«لَمَّا خَلَقَ اَللَّهُ اَلْعَقْلَ ... أَمَا إِنِّي إِيَّاكَ آمُرُ وَ إِيَّاكَ أَنْهَى وَ إِيَّاكَ أُعَاقِبُ وَ إِيَّاكَ أُثِيبُ؛ چون خدا عقل را آفريد از او بازپرسى كرده به او گفت پيش آى، پيش آمد، گفت بازگرد، بازگشت، فرمود: به عزت و جلالم سوگند مخلوقى كه از تو نزد من محبوب‌تر باشد نيافريدم و تو را تنها به كسانى كه دوستشان دارم به‌طور كامل دادم. همانا امر و نهى كيفر و پاداشم متوجه توست».
ایمان و عمل؛ نشانه وجود عقل
وی افزود:امام رضا(ع)فرمودند: «عقل چیزی است که انسان به واسطه آن بهشتی می‌شود و خدا را عبادت می‌کند»؛ پیامبر(ص) روایتی دارند که در زندگی حضرت زینب(س) خیلی بروز و ظهور دارد، ایشان سه ویژگی فرمودند، نخست اینکه «پروردگارش را به درستی بشناسد و از او اطاعت و پیروی نماید»؛ برخی خدا را می‌شناسند ولی عمل ندارند؛ اطاعت در آنان نیست؛ این در حالی است که ایمان، اثر معرفت است؛ امام علی(ع) فرمودند: «من عرف الله توحَّد»؛ یعنی کسی که خداشناس شد انسان موحد و یگانه پرست واقعی خواهد شد؛ در روایات داریم که ایمان اقرار بلسان و عمل بالارکان؛ یعنی در رفتار هم باید ایمان را ببینیم.
[سبک زندگی حضرت زینب(س) بر اوج عقلانیت بود / تجلیات خردورزی در سیره زینبی]
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: زندگی حضرت زینب(س) سراسر اطاعت و معرفت خداوند است؛ روزی حضرت خیلی کوچک بود؛ امام علی(ع) به ایشان محبت کردند و او را بوسیدند؛ زینب از پدر سؤال کرد که پدر جان خدا را هم به اندازه من دوست داری؟ امام فرمودند بله؛ دختر پرسید مگر در یک قلب دو محبت جا می‌شود و امام جواب دادند که من تو را هم به خاطر خدا دوست دارم؛ بزرگان این سؤال این دختر بچه را نشانه اوج معرفت و عقل ایشان می‌دانند. بنابراین نخستین شرط عقل این است که انسان خداشناس باشد و به آن عمل کند.
اوج دشمنشناسی و دنیاشناسی
وی تأکید کرد: دومین شرط عقلانیت آن است که انسان دشمن‌شناس باشد؛ شهید مطهری در دانشگاه تهران با کمونیست‌ها و جریانات التقاطی مبارزه کرد و او را به شهادت رساندند؛ امام خمینی(ره) چقدر با جریانات انحرافی در تقابل بودند. اگر حضرت زینب دشمنشناسی قوی نداشت در شام و کربلا کم می‌آورد، ولی این خانم چون شناخت دقیق از دوست و دشمن داشت، وقتی امام حسین(ع) به شهادت رسید، اوج معرفت نسبت به دشمن و عدم تبعیت از آنان را در این وجود مقدس شاهدیم؛ دشمن تلاش زیادی کرد که ایشان را با خود همراه کند، ولی نتوانست.
نجف‌زاده اظهار کرد: ویژگی دیگر عقلانیت، این است که انسان «عرف دار اقامته»؛ یعنی انسان دنیاشناس باشد و بداند که در دنیا مهمان است و لذات این دنیا همراه با سختی‌ها و رنج‌هاست؛ امام علی(ع) خطبه‌های زیادی از جمله «خطبة فی ذم الدنیا» دارند چون انسان اگر بفهمد در کجا زندگی می‌کند، خواهد فهمید که با چه سرعتی به سمت آخرت می‌رود و آخرت را می‌شناسد و برای آنجا زاد و توشه بر می‌دارد.
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: وقتی حضرت زینب(س) همه زحمات را در کربلا کشیدند آن ملعون (یزید) تلاش کرد که ایشان و اهل بیت(ع) را شکست خورده جلوه دهد، ولی معروف است که حضرت در پاسخ به این پرسش که صنع‌الله را چگونه دیدی؟ فرمودند: «ما رایتُ الا جمیلاً»؛ جز زیبایی ندیدم؛ یعنی چیزی که در مسیر آخرت و خداست همه زیباست؛ بیماری، سلامتی، رنج و خوشی و مصیبت و ...؛ بنابراین از مهم‌ترین نشانه‌های انسان عاقل آن است که برای آخرتش کار کند که اوج این مسئله در وجود نورانی حضرت زینب متجلی است.
