چند تن از یاران امام علی(ع) از همراهی آن حضرت باز ایستادند.
الجمل عن أبی مِخنَف:
إنَّ أمیرَ المُؤمِنینَ(ع) لَمّا هَمَّ بِالمَسیرِ إلَی البَصرَةِ، بَلَغَهُ عَن سَعدِ بنِ أبی وَقّاصٍ وَابنِ مَسلَمَةَ واُسامَةَ بنِ زَیدٍ وَابنِ عُمَرَ تَثاقُلٌ عَنهُ، فَبَعَثَ إلَیهِم، فَلَمّا حَضَروا قالَ لَهُم:
قَد بَلَغَنی عَنکم هَناتٌ کرِهتُها، وأنَا لا اُکرِهُکم عَلَی المَسیرِ مَعی، أ لَستُم عَلی بَیعَتی؟
قالوا: بَلی.
قالَ: فَمَا الَّذی یقعِدُکم عَن صُحبَتی؟
فَقالَ لَهُ سَعدٌ: إنّی أکرَهُ الخُروجَ فی هذَا الحَربِ؛ لِئَلّا اُصیبَ مُؤمِنا، فَإِن أعطَیتَنی سَیفا یعرِفُ المُؤمِنَ مِنَ الکافِرِ قاتَلتُ مَعَک!
وقالَ لَهُ اُسامَةُ: أنتَ أعَزُّ الخَلقِ عَلَی، ولکنّی عاهَدتُ اللّهَ أن لا اُقاتِلَ أهلَ لا إلهَ إلَا اللّهُ...
وقالَ عَبدُ اللّهِ بنُ عُمَرَ: لَستُ أعرِفُ فی هذَا الحَربِ شَیئا، أسأَلُک ألّا تَحمِلَنی عَلی ما لا أعرِفُ.
فَقالَ لَهُم أمیرُ المُؤمِنینَ(ع): لَیسَ کلُّ مَفتونٍ مُعاتَبا، أ لَستُم عَلی بَیعَتی؟ قالوا: بَلی، قالَ: اِنصَرِفوا فَسَیغنِی اللّهُ تَعالی عَنکم.[۱]
الجمل ـ به نقل از ابو مخنف ـ:
امیر مؤمنان(ع) چون آهنگ حرکت به سوی بصره کرد، شنید که سعد بن ابی وقّاص و ابن مسلمه و اُسامة بن زید و ابن عمر، از رفتن با او تعلّل می ورزند. نزد آنان فرستاد و چون آمدند، به آنها فرمود: «در باره شما چیزهایی شنیده ام که خوش ندارم. من شما را به همراهی با خودم مجبور نمی سازم. آیا بر بیعت خود با من پایدار نیستید؟».
گفتند: چرا.
فرمود: «پس، چه چیزی شما را از همراهی با من باز می دارد؟».
سعد گفت: من دوست ندارم در این جنگ، همراهی کنم، مبادا مؤمنی را از پای در آورم. اگر شمشیری به من دادی که مؤمن را از کافر باز شناسد، همراه تو می آیم!
اسامه گفت: تو عزیزترینِ آدم ها در نزد من هستی؛ لیکن من با خدا پیمان بسته ام که با گوینده «لا إله إلّا اللّه » نجنگم....
عبد اللّه بن عمر گفت: من به این جنگ، اعتقادی ندارم. خواهش می کنم مرا به چیزی که معتقد نیستم، وا مَدار.
امیر مؤمنان(ع) به آنان فرمود: «هر فریفته ای، قابل سرزنش نیست. آیا شما بر بیعت من استوار نیستید؟».
گفتند: چرا.
فرمود: «بروید. خداوند متعال، مرا از [وجودِ] شما بی نیاز خواهد کرد».
[۱]. الجمل: ص ۹۵، دانشنامه قرآن و حدیث، ج ۱۶، ص ۵۱۲.
