هزار حديث نبوي، اوّلين اثر شيعي در جمع احاديث نبوي
علي اکبر خدّاميان
چکيده
کتب حديثي شيعه ميراث گرانبهايي هستند که بيانگر سخنان گهربار معصومين(عليهمالسلام) در تمام جنبههاي دين و زندگي هستند. کتاب جامع الاحاديث که مؤلّف آن جعفربن عليبن احمد القمي است، يکي از اين ميراث گرانبهاست که نگارنده در پي آن است تا شناختي از مؤلّف را به خوانندگان عرضه بدارد و کتاب ايشان را معرفي و خصوصيات آن را بيان کند. نويسندهي مقاله بر اين باور است که اين کتاب اوّلين تأليف شيعه، راجع به احاديث مختصّ به پيامبر است که به صورت الفبايي به نگارش درآمده است و احاديث آن منحصر در موضوع خاصي نيست.
واژهنامه: حديث، حديث پيامبر، حديث نبوي، شيعه، جامع الأحاديث، جعفربن عليبن احمد، ابو محمّد جعفر بن عليبن احمد الفقيه القمي الإيلاقي، احاديث الفبايي.
درآمد
اين مقاله، همانطور كه از نام آن معلوم است، دربارهي اوّلين اثر و كتاب شيعه به نام «جامع الأحاديث» است كه به جمعآوري احاديث منقول از پيامبر(صلياللهعليهوآلهوسلم) پرداخته است و تنها، احاديث پيامبر را در آن ذكر كرده است. مؤلّف آن از علماي قرن چهارم هجري ميباشد و به گفتهي بسياري از بزرگان، نيازي به توثيق و تزكيه ندارد و بسياري از احاديث او، داراي اعتبار و مسند هستند و در كتب ديگر شيعه نقل شده است و اوّلين اثر شيعه در جمعآوري احاديث گهربار پيامبر اكرم(صلياللهعليهوآلهوسلم) است؛ امّا اين سؤال مطرح است كه چرا اين كتاب، مورد توجّه معاصران قرار نگرفته است؟ و در نرم افزارهايي مانند« مكتبة اهل البيت و جامع الأحاديث.» نيز وجود ندارد، اين مقاله سعي بر آن دارد كه تحقيقي دربارهي مؤلّف محترم و اين كتاب شريف به خوانندگان عرضه بدارد.
مؤلّف
در تمام مصادر تراجم، نام مؤلّف «جعفر» است؛ امّا در نام پدر او اختلاف كردهاند؛ برخي نام او را «جعفربن احمدبن علي» و بعضي ديگر «جعفربن علي بن احمد» نگاشتهاند.