مبانى فقه الحديثى مرحوم آيه الله ميرزا مهدى اصفهانى (1)

محسن احتشامى نيا ^۱

چكيده :نويسنده در اين گفتار، مبانى آية الله ميرزا مهدى اصفهانى (1303-1365 ق) در باب فقه الحديث را براساس نوشته هاى ايشان بررسى مى كند و به اين نتايج مى رسد:
- بخشى ازتاريخ شيعه، مربوط به زمان حضور امامان معصوم عليهم السلام و بخش ديگر در زمان غيبت امام مهدى عليه السلام است. بحث اجتهاد و استنباط احكام، در هر دو دوره جريان داشته است.
- استنباط احكام از ادلّه (قرآن و حديث)، به دو شيوه جريان داشته، كه به جريان هاى اصولى واخبارى مشهور است.
- بزرگان اين دو شيوه فكرى، با هم اختلاف و تعارض مهمّى ندارند، بلكه افرادى جاهل و نادان در هر گروه، نسبت به گروه مقابل جسارت كرده اند.
- چه درزمان حضور و چه در زمان غيبت امام معصوم عليه السلام ظرفيت و قدرت علمى وايمانى راويان احاديث، باهم تفاوت دارد. از اين رو، برخى از راويان و محدّثان، نسبت به احاديث، فقيه بوده اند و برخى فقيه تر. گروه فقيه تر، قدرت بيشترى در استنباط احكام از ادلّه داشته اند. قواعد فقهى در فقه اماميه، بدين سان به دست آمده اند. گروه اول (فقيه)، عمدتا اخبارى و گروه دوم، عمدتا اصولى هستند. البته در ميان مبانى هر دو گروه، مطالبى ديده مى شود كه قابل نقد و بررسى است.
- شيوه مورد قبول مرحوم آية الله اصفهانى، بحثى است كه در بخش