نقد و بررسی حديثی در فضيلت اهل فارس - صفحه 115

نقد و بررسي حديثي در فضيلت اهل فارس

دکتر مجيد معارف۱

يحيي ميرحسيني۲

چکيده

راويان و جامعان روايي احاديثي را به پيامبر صلي الله عليه و آله نسبت مي‌دهند که درون‌مايه آن به نوعي فضيلت و برتري اهل فارس است. فضيلتي که چنانچه در ستاره ثريا هم باشد، اهل فارس بدان نايل خواهند شد. اين فضل و برتري در روايات، حداقل با سه واژه «ايمان»، «علم» و «دين» آمده است. اين احاديث را ميتوان در مجامع حديثي، کتابهاي تاريخي و تفاسير شيعه و اهل سنت جستجو نمود. در اين مقاله نخست، گستره انعکاس روايات اهل سنت ـ که از بسامد بيشتري برخوردار است ـ مورد بررسي قرار گرفته، سپس به نقلهاي اماميه خواهيم پرداخت. آنگاه، به بررسي محتواي آنها پرداخته، ديدگاههاي گوناگون در باره مصاديق آنها مورد بحث قرار خواهد گرفت. در ارزيابي اين روايات، چند ديدگاه اساسي مطرح شده است؛ به اين صورت که گروهي با اعلام صحت و يا سکوت، موافقت خود را با آنها ابراز داشته و برخي ديگر ـ که همگي از متأخران هستند ـ مخالف اين احاديث بوده، تمام آنها را جعلي ميپندارند. در اين ميان ديدگاه بينابيني وجود دارد که برخي را صحيح و برخي را تحريف شده ميداند. در پايان با بررسي رجالي و سندي روايات، صحت آن به بحث گذاشته شده است.

کليد واژه‌ها: حديث، پيامبر صلي الله عليه و آله ، فضايل، اهل فارس، اعتبار، سند و متن.

درآمد

در بسياري از متون اسلامي همچون کتب تاريخ، تفسير و به خصوص منابع روايي، اخباري در مدح يا ذم برخي از اقوام و بعضي از سرزمين‌ها وجود دارد. گاه تعداد اين روايات آنچنان زياد است که جامعان روايي ناگزير به اختصاص فصلي در باره آنها شده تا از اين طريق آنها را طبقهبندي و دستهبندي نمايند که مي‌توان به باب «فضل المدينه» صحيح البخاري و «اهل فارس» صحيح مسلم اشاره کرد. اين روايات، گاهي موضوع تأليف مستقل نيز قرار گرفتهاند که ميتوان به فضائل قزوين خطيب بغدادي اشاره نمود.

1.استاد دانشگاه تهران.

2.دانشجوي کارشناسي ارشد رشته قرآن و حديث دانشگاه امام صادق عليه السلام .

صفحه از 133