پژوهشي در باره خُذُوا بِمَا رَوَوْا وَ ذَرُوا مَا رَأَوْا - صفحه 155

پژوهشي در باره «خُذُوا بِمَا رَوَوْا وَ ذَرُوا مَا رَأَوْا»

حيدر مسجدي ۱

چکيده:

روايات اهل بيت عليهم السلام ، پس از قرآن کريم، اساسي‌تر‌ين محور در بسياري از عرصه‌هاي معرفتي است. از اين روست که اهتمام پژوهشگران، در گذر زمان به حديث گراييده است. امروزه شاهديم که انديشوران در استفاده و فهم برخي از روايات با يکديگر اختلاف دارند. گاهي مي‌بينيم که يک روايت نزد برخي مقبول و نزد گروهي ديگر غير مقبول است. بنا بر اين، ضروري است که نگاهي فراگير به روايات داشته و آنها را از زواياي گوناگون بررسي کنيم و تنها به بررسي‌هاي رجالي و سندي بسنده نکنيم تا روايات ارزيابي درستي داشته باشند.
نوشتار حاضر در پي آن است که به بررسي روايتي که علما در فهم و استفاده آن ديدگاه‌هاي متفاوتي دارند، بپردازد. اين روايت را شيخ طوسي در باره بني‌فضال نقل کرده و برخي از ديدگاه‌هاي فقهي، رجالي و اصولي بر آن استوار است. اين روايت را از ابعاد گوناگون بررسي کرده و بدين نتيجه دست يافته‌ايم که اين روايت از ناحيه صدور با هاله‌اي از ابهام مواجه است و بر فرض درستي آن، در دلالتش بين علما اختلاف رخ داده است.‌

کليد واژه‌ها: بني‌فضال، صدور روايت، متن روايت، دلالت روايت.

درآمد

شيخ طوسي در کتاب الغيبة روايتي را در باره بني‌فضال و کتاب‌هاي حديثي آنها نقل کرده است که مباحث رجالي، فقهي و اصولي مختلفي بر اساس آن شکل گرفته است و فقها، محدثان و اصوليان درباره مفاد آن اختلاف پيدا کرده‌اند. براي پي بردن به درستي يا نادرستي ديدگاه‌هاي مختلف، ناگزيريم که به پژوهش در باره مفاد اين روايت بپردازيم و آن را از جوانب مختلف بررسي کنيم. سخن ما در اين نوشتار، بر نکات زير استوار است:
1. ديدگاه‌ها و تعامل علما با اين روايت،
2. آثار روايت در عرصه‌هاي مختلف،

1.عضو هيأت علمي پژوهشکده علوم و معارف حديث.

صفحه از 170