انگاره‌هاي خاورشناسان و احاديث توحيد - صفحه 242

1. برخي معتقدند ايشان، با اهداف استعمارطلبانه و براي ضربه‏زدن به اسلام، به اين مطالعات پرداخته‎اند‏؛
2. در مقابل، عده‏اي سپاس‌گزار اين مطالعات‏ اند و آنان را احياکنندگان بسياري نسخه‏هاي خطي اسلامي مي‏دانند؛
3. ديدگاه ميانه‏رويي نيز وجود دارد، مبني بر اين که برخي از اين مطالعات، براي کسب علم و برخي سودجويانه است.
براي مستندسازي اين مطلب که هدف از برخي مطالعات ايشان، ضربه‎زدن به اسلام است، دكتر عزيه طه برخي نظرات مستشرقان، مانند گيوم، جويتين، و سنتوبرت را بررسي کرده است و در مقاله «من افترائات المستشرقين علي احاديث التوحيد»۱ به رد ادعاهاي واهي ايشان پرداخته است. در اين مقاله، چند نکته اساسي به چشم مي‏‏خورد:
الف. انگيزه اصلي نگارش اين مقاله، هر چند دامنه پژوهش مشخص نشده است، نقد نگاشته‏هاي حديثي مستشرقان در باره احاديث توحيد، ‏بخصوص اتهامات آنان در باره انديشه توحيدي پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله است.
ب. فقط بر اساس ديدگاه‌هاي علماي اهل سنّت‏، به اشکال‏ها و اتهام‏هاي مستشرقان پاسخ مي‏دهد و فقط به منابع اهل ‏‏‏سنّت استناد مي‎کند و اين، از يک‏سو نگري وي حکايت مي‏کند.
ت. براي پاسخ‎دهي به اتهام‏هاي مستشرقان، از دو روش نقد تحليلي و نقد نقضي استفاده کرده است.
اين نوشتار، از دو بخش كلي تشکيل شده است. در بخش نخست، محاسن و معايب کلي مقاله دكتر عزيه طه بيان مي‏شود و در بخش دوم، پس از بيان گزارش توصيفي از هر محور، در صورت نياز، آن مطلب به صورت موردي و جزيي نيز نقد مي‏شود. گفتني است که تمامي مطالب مقاله ايشان، به صورت نقل‌قول‏هاي مستقيم يا غير مستقيم، خلاصه، بدون نگارش متن عربي و بدون ذکر نشاني مجدد آن ذکر مي‌شود.

محورهاي اصلي مقاله

در نام مقاله، قيد «احاديث توحيد» آورده شده است،‏ در حالي‏که موضوع بحث گسترده‌تر از نام مقاله است. اتهامات مستشرقان در باره امّي ‏بودن نبي صلي الله عليه و آله يا تغيير قبله را نيز طرح‌ و به آن پاسخ داده‏ شده است‏. در مقدمه، ابتدا اين بحث مطرح مي‏شود که تهمت‏هاي مستشرقان به رسول

1.. «من افترائات المستشرقين علي احاديث توحيد»، عزية طه، مجله شريعت، کويت، س ۶، ش ۱۳، ۱۴۰۹ ق.

صفحه از 255