متن کاوی، اعتبارسنجی و دلالت پژوهی روایات دعای «یا من ارجوه لکل خیر»
سال
1400 / شماره پیاپی
99 /
صفحه
50-67
چکیده :
یکی از دعاهای مشهور در ماه رجب دعایی با مطلع «یا من أرجوه لکل خیر» است که شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان، متن و دستور خواندن آن را از اقبال الأعمال سید بن طاووس نقل کرده است. حالات امام صادق(ع) به هنگام قرائت این دعا، طبق گزارش ابن طاووس، ابهاماتی دارد و شناخت حقیقت آن نیازمند فحص و بررسی است. جستجو در متون کهن حدیثی امامیه نشان میدهد که متونی شبیه این دعا در مصادری از جمله الکافی، رجال الکشی و مصباح المتهجد با اختلافاتی در متن، سند و نحوه قرائت وارد شده است. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد در میان مصادر کهن، نزدیکترین متن به اقبال ابن طاووس، نقل کشی است. علامه مجلسی در زاد المعاد، نقل اقبال و کشی را تلفیق کرده و ظاهراً با استفاده از روایاتی از کتاب الدعاء الکافی، به تفسیر فقرات مبهم نقل ابن طاووس پرداخته است. منشأ کیفیت رایج در میان مؤمنان به هنگام قرائت این دعای شریف، تعلیم علامه مجلسی در زاد المعاد است. این پژوهش نشان میدهد که هر چند علامه مجلسی در تفسیر فقرات مبهم نقل ابن طاووس تا حدی صائب بوده است، ولی بخشی از تعلیم او با متن اقبال سازگار نمینماید. بررسی اسناد این دعا نشان میدهد که هیچ یک از متون دعا، سند صحیحی نداشته، ولی مجموعه قراین و شواهد، از جمله نقل شخصیتهایی همچون کلینی، کشی، شیخ طوسی و ابن طاووس میتواند این اطمینان را در انسان ایجاد کند که اجمالاً این مضامین از امام صادق(ع) صادر گردیده است؛ هرچند نسبت به جزئیات و تفاصیل مربوط به آن (ازجمله ورود آن در زمان خاص یا قرائت آن به کیفیت مخصوص) چنین اطمینانی حاصل نمیشود.
کلیدواژههای مقاله :ادعیه ماه رجب، یا من ارجوه لکل خیر ،اقبال الاعمال، سید بن طاووس، طرازی