متن کاوی، اعتبارسنجی و دلالت پژوهی روایات دعای «یا من ارجوه لکل خیر»

نشریه : علوم حدیث

نویسنده : پديدآورنده : محمد غفوری نژاد

سال 1400 / شماره پیاپی 99 / صفحه 50-67

چکیده :

یکی از دعاهای مشهور در ماه رجب دعایی با مطلع «یا من أرجوه لکل خیر» است که شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان، متن و دستور خواندن آن را از اقبال الأعمال سید بن طاووس نقل کرده است. حالات امام صادق(ع) به هنگام قرائت این دعا، طبق گزارش ابن طاووس، ابهاماتی دارد و شناخت حقیقت آن نیازمند فحص و بررسی است. جستجو در متون کهن حدیثی امامیه نشان می‏دهد که متونی شبیه این دعا در مصادری از جمله الکافی، رجال الکشی و مصباح المتهجد با اختلافاتی در متن، سند و نحوه قرائت وارد شده است. شواهدی وجود دارد که نشان می‏دهد در میان مصادر کهن، نزدیک‏ترین متن به اقبال ابن طاووس، نقل کشی است. علامه مجلسی در زاد المعاد، نقل اقبال و کشی را تلفیق کرده و ظاهراً با استفاده از روایاتی از کتاب الدعاء الکافی، به تفسیر فقرات مبهم نقل ابن طاووس پرداخته است. منشأ کیفیت رایج در میان مؤمنان به هنگام قرائت این دعای شریف، تعلیم علامه مجلسی در زاد المعاد است. این پژوهش نشان می‏دهد که هر چند علامه مجلسی در تفسیر فقرات مبهم نقل ابن طاووس تا حدی صائب بوده است، ولی بخشی از تعلیم او با متن اقبال سازگار نمی‏نماید. بررسی اسناد این دعا نشان می‏دهد که هیچ یک از متون دعا، سند صحیحی نداشته، ولی مجموعه قراین و شواهد، از جمله نقل شخصیت‏هایی همچون کلینی، کشی، شیخ طوسی و ابن طاووس می‏تواند این اطمینان را در انسان ایجاد کند که اجمالاً این مضامین از امام صادق(ع) صادر گردیده است؛ هرچند نسبت به جزئیات و تفاصیل مربوط به آن (ازجمله ورود آن در زمان خاص یا قرائت آن به کیفیت مخصوص) چنین اطمینانی حاصل نمی‏شود.

کلیدواژه‌های مقاله :ادعیه ماه رجب، یا من ارجوه لکل خیر ،اقبال الاعمال، سید بن طاووس، طرازی