جستاری در شعار «کُلُّ یَوْمٍ‌ عاشُورا وَکُلُّ أَرْضٍ کَرْبَلا‌« سیر تاریخی شکل‌گیری، معناشناسی و صحت

نشریه : حدیث پژوهی

نویسنده : پديدآورنده : محمد رضا شاهرودی
پديدآورنده : محمد فراهانی

سال 1400 / شماره پیاپی 25 / صفحه 257-274

چکیده :

«شعارهای عاشورایی» پیام‌هایی رسا و آگاهی‌بخش، برگرفته از فرهنگ غنی عاشوراست که عمدتاً ریشه در بیانات امام حسین(ع) دارد؛ این شعارها به‌طور کلی به چهار دسته تقسیم می‌شود: 1. انتساب آن‌ها به امام حسین قطعی است؛ 2. «نقل به معنا» شده است و نقل لفظ آن‌ها در مصادر اصیل وجود ندارد؛ 3. «مضمون» آن‌ها در روایات قطعی‌الصدور ملاحظه می‌شود؛ 4. ساختگی است و به‌واسطۀ اطلاق، عمومیت و افادۀ مفهومی غلط، نمی‌توان پذیرفت که از ناحیۀ امام صادر شده باشد. در این میان، برای شعار «کُلُّ یـَوْمٍ‌ عـاشُوراء وَ کُلُّ أَرْضٍ کَرْبَلا‌ء» به‌عنوان روایت معصوم، سندی وجود ندارد ولی با توجه به منابع روایی، این شعار، جزء دستۀ سوم شعارهای عاشورایی قرار می‌گیرد. بر اساس روایاتی مانند: «لَا یَوْمَ کَیَوْمِکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ» و «لَا یَوْمَ کَیَوْمِ الْحُسَیْنِ» که ظاهراً در تضاد با شعار مذکور است، می‌توان گفت این شعار، نشانگر اوج ظلم بر ضد عالی‌ترین تجسم بشریت و اوج رویارویی
با ستمی است که در کربلا نمود داشته؛ نیز مضمون روایت «فَلَکُمْ فیَّ اسوَهٌ»، شعار مذکور را تأیید می‌کند.

کلیدواژه‌های مقاله :نقدالحدیث، شعار، عاشورا، روایات عاشورایی