بازشناسی مسند ربیع بن حبیب؛ از متون حدیثی اباضیه

نشریه : پژوهش‌نامه علوم حدیث تطبیقی

نویسنده : پديدآورنده : سعید طاوسی مسرور
پديدآورنده : بشیر سلیمی

چکیده :

کتاب ربیع بن حبیب مهم‌ترین کتاب حدیثی مذهب اباضیه است که برخی از باب‌های گوناگون فقهی، اعتقادی و تفسیری را در بر دارد. هدف این مقاله، شناخت و بررسی مسند ربیع بن حبیب بوده که بسیار کم به آن پرداخته شده است. احتمال جعلی‌بودن آن یکی از مسائل مهم دربارۀ این مسند می‌باشد که بیشتر از سوی برخی معاصران اهل‌تسنن مانند محمدناصرالدین البانی و خالد بن عبدالرحمن بن زکی مصری مطرح شده است. روش ما در این مقاله، در کنار مرور اسانید و محتوای کتاب، بررسی منابع پیشین، پسین و تحقیقات جدید به زبان­های مختلف بوده که دربارۀ این مسند انجام شده است؛ به‌علاوه به معرفی مؤلف و بررسی حیات علمی وی نیز پرداخته می‌شود. یافته­ها نشان می‌دهد که مسند ربیع بن حبیب مهم­ترین متن حدیثی اباضیه بوده و اثبات جعلی و بی­اساس بودن آن دشوار است. این کتاب به‌احتمال فراوان تدوین شاگرد یکی از شاگردان ربیع بوده و به‌دست وی گردآوری نشده است.