تاريخ : سه شنبه 1401/9/15
کد خبر: 75647

کتاب «کلیات علوم حدیث» منتشر شد

کتاب «کلیات علوم حدیث» پنجاه و پنجمین اثر حجت الاسلام ‌علی نصیری در قطع وزیری در ۲۵۵ صفحه از سوی انتشارات وحی و خرد به بازار نشر راه یافت.

انتشارات وحی و خرد وابسته به موسسه معارف وحی و خرد، کتاب «کلیات علوم حدیث» پنجاه و پنجمین اثر استاد ‌علی نصیری را  در ۲۵۵ صفحه منتشر کرد.

حجت‌‌الاسلام والمسلمین علی نصیری، سال ۱۳۸۲ دو جلد کتاب حدیث‌شناسی را سامان داد و پس از آن متن برگرفته‌ای از آن کتاب با نام «آشنایی با علوم حدیث» و «درس نامه علم حدیث» به ترتیب به عنوان متن درسی حوزه‌های علمیه برادران و خواهران معرفی شد و مجدداً کتاب جدید «درآمدی بر علوم حدیث» به عنوان متن جدید درسی حوزه به سامان رسید، مترصد فرصتی بود تا چهار دانش مورد گفتگو در این کتاب شامل: تاریخ حدیث، درایه الحدیث، رجال الحدیث و فقه الحدیث، به صورت جداگانه و مفصل سامان دهد.

اینک قرار است موسوعه حدیثی در شش جلد به شرح ذیل سامان یابد:

۱. کلیات علوم حدیث؛ ۲. تاریخ حدیث؛ ۳. درایه الحدیث؛ ۴. رجال الحدیث؛ ۵. روش‌شناسی فهم احادیث؛ ۶. روش‌شناسی نقد احادیث.

از این مجلدات، افزون بر «کلیات علوم حدیث» که اینک عرضه شده است، دو جلد سوم و ششم؛ یعنی روش‌شناسی نقد احادیث و درایه الحدیث به ترتیب در سال ۱۳۹۱ و سال ۱۴۰۱ توسط انتشارات وحی و خرد وابسته به موسسه معارف وحی و خرد به زیور طبع آراسته شده‌اند.

آنچه اینک در اختیار خوانندگان قرار می‌گیرد، مباحث جلد نخست این موسوعه با عنوان «کلیات علوم حدیث» است که در دوازده فصل به شرح ذیل فراهم آمده است: فصل اول: جایگاه علوم حدیث؛ فصل دوم: حجیت سنّت نبوی و ولوی؛ فصل سوم: منابع سنت نبوی و ولوی؛ فصل چهارم: جایگاه سنت در دین شناخت؛ فصل پنجم: دیدگاه قرآنیون در باره جایگاه سنت؛ فصل ششم: اهل بیت(ع) و تدوین کتب حدیثی؛ فصل هفتم: جایگاه کتب اربعه از نگاه اخباریان و اصولیان؛ فصل هشتم: نقد شبهات در باره کتب اربعه؛ فصل نهم: میراث حدیثی شیعه و پدیده جعل؛ فصل دهم: میراث حدیثی شیعه و پدیده نقل به معنا؛ فصل یازدهم: میراث حدیثی شیعه و پدیده تصحیف؛ فصل دوازدهم: روش‌های اعتبار سنجی روایات.

برشی از کتاب:

تاریخ فعالیت علمی، اجتماعی و سیاسی اهل بیت (ع) از سال دهم هجرت تا سال ۳۲۹ هجری قمری؛ یعنی تا آغاز غیبت کبرای حضرت حجت (ع) استمرار می‌یابد و به تعبیری دیگر قریب به چهار سده را دربر می‌گیرد. از سویی دیگر، بر اساس اسناد موجود تاریخی و روایی بسیاری از شاگردان اهل بیت (ع) در زمینه‌‌های مختلف علوم اسلامی؛ اعم از تفسیر، حدیث، فقه، سیره، اخلاق و … دست به تالیف برده و گاه برای یک نفر تا ده‌‌ها اثر برشمرده می‌شود؛ هر چند عموم آنها در گذار زمان و در رخدادهای مختلف از میان رفته است. برخی از آثار نیز به لطف الهی در اختیار ما قرار دارند؛ نظیر کتاب المحاسن از احمد بن محمد بن خالد برقی (م ۲۷۴)، بصائر الدرجات از محمد بن حسن بن فروخ صفار (م ۲۹۰)، کتاب المؤمن از حسین بن سعید قمی (م سده سوم)، النوادر از احمد بن محمد بن عیسی اشعری (م سده سوم)، قرب الاسناد از حمیری قمی (م ۳۰۴).

نیز در میان عالمان اهل سنت آثار متعدد در زمینه‌‌های مختلف علوم اسلامی ثبت شده و عموم آنها در اختیار ما قرار دارند؛ به عنوان نمونه به موارد ذیل اشاره می‌کنیم: دو کتاب الرساله و کتاب الام از شافعی (م ۲۰۴)، الموطا از مالک بن انس (م ۱۷۹)، مسند احمد بن حنبل (م ۲۴۱)، سنن دارمی از عبد الله بن رحمان دارمی(م ۲۵۵)، صحیح بخاری (م ۲۵۶)، سنن ابن ماجه (م ۲۷۳)، سنن ابی داود (م ۲۷۵)، سنن ترمذی (م ۲۷۹)و سنن نسایی (م ۳۰۳).

از سویی دیگر در عموم کتاب‌‌هایِ ناظر به تاریخ حدیث شیعه، کتاب و نگاشته‌‌های مختلفی به اهل بیت (ع) نسبت داده می‌شود که در نگاه کلی می‌توان آنها را به پنج دسته قابل تقسیم دانست:

یک؛ آثاری که به عنوان میراث امامت تنها در اختیار اهل بیت قرار داشته و ما تنها گزارش‌‌هایی در باره آنها در اختیار داریم؛ نظیر کتاب علی (ع)، مصحف امام علی (ع) و مصحف فاطمه (ع).

دو؛ آثاری که به رغم برشمردن به عنوان کتاب در حد و قواره کتاب تلقی نمی‌گردند؛ نظیر رساله حقوق از امام سجاد (ع)، کتاب اهلیلجه از امام صادق (ع)، رساله ذهبیه از امام رضا (ع)، زیارت جامعه از امام‌‌هادی (ع)، و همه نامه‌‌های ائمه اطهار به اصحاب و یاران خود.

سه؛ آثاری که دیگران تنظیم کردند و به نام اهل بیت (ع) ثبت شده است؛ نظیر نهج البلاغه از حضرت امیر (ع) که در سده چهارم توسط سید رضی گردآوری و تنظیم شد و کتاب توحید مفضل که با فرض صحت انتساب توسط مفضل بن عمر با ثبت سخنان امام صادق (ع) سامان یافت.

چهار؛ آثاری که استناد آنها به اهل بیت (ع) اثبات نشده است؛ نظیر رساله یا تفسیر نعمانی، مصباح الشریعه، فقه الرضا (ع)، تفسیر امام حسن عسکری که به ترتیب به حضرت امیر (ع)، امام صادق (ع)، امام رضا (ع) و امام حسن عسکری نسبت داده شده و انتساب هیچ یک از آنها چه به جهت سند و صدور و چه به جهت متن به اهل بیت (ع) اثبات نشده است.

برآیند چهار دسته گذشته آن است که حقیقتاً اهل بیت (ع) به معنای متعارف و به مفهوم شناخته شده دست به تالیف نبردند و در هیچ یک از زمینه‌‌های مختلف علوم اسلامی کتابی تولید نکردند. آن چه در نهایت می‌توان به اهل بیت (ع) نسبت داد تنظیم نامه‌‌ها و رساله‌‌های کوچک و کوتاه در پاسخ به پرسش افراد مختلف یا به عنوان توصیه نامه یا ارایه یک مساله و مبحث به صورت شفاهی یا با املا بوده است؛ یعنی امام مبحثی را ارایه کرد و یکی از یاران ایشان آن را ثبت و ضبط کرد؛ چنان که در باره توحید مفضل چنین امری رخ نمود.

خبرگزاری فارس :
خبرگزاری ایکنا :
خبرگزاری ایرنا :