مدیر کتابخانه تخصصی علوم قرآن گفت: جایگاه حدیث در شناخت دین و معارف قرآن آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی نیز اظهار داشت: دانش حدیث، مرجع دانشهای اسلامی و حافظه هویت و فرهنگ شیعه است.
حجت الاسلام والمسلمین محمد علی مهدوی‌راددر آئین افتتاح کتابخانه تخصصی علوم حدیث در شهر مقدس قم گفت:
هنوز ابعاد گسترده علم حدیث برای ما مشخص نشده است. اگر کمی دقت کنید و با تسامح سخن نگوییم، باید این علم را یک علم مظلوم بدانیم. جایگاه حدیث در شناخت دین و معارف قرآن آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است.
وی افزود: امام علی (ع) فرمودند که قرآن را به زبان درآورید. قرآن ساکت است و شما باید آن را به کلام در بیاورید. این سوال مطرح می شود که چگونه باید قرآن را به سخن درآورد؟ پیامبر پاسخ این پرسش را داده و فرموده اند که به وسیله سنت من قرآن را به سخن درآورید. برخی قصد و اشاره را نیز جزء سنت دانسته‌اند؛ چون سنت جایگاه تبیینی دارد. اگر بنا باشد که سنت چگونگی نطق قرآن را تبیین کند، پس خود این موضوع بر زمین مانده است. یعنی ما هنوز خیلی فکر نکرده‌ایم که چگونه می‌شود از سنت برای تبیین قرآن استفاده کرد. روایات تفسیری نیز از روایات مغفول حوزه فکری و اندیشه‌ای ماست.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: قرآن تأویل دارد و برای آن باید به سراغ اهل بیت رفت. در این حوزه نه تفسیر قرآن به قرآن ما را به جایی می‌رساند و نه بحث لغوی محض برای ما کارگشاست. اتفاقا در روایات، هم به لحاظ نظر و هم به لحاظ تطبیق و عمل، ائمه بیشترین کاربرد تاویل را در تطبیق و تجسد و تحدید مفاهیم بلند قرآنی بر موارد دانسته‌اند.
وی بیان کرد: در قرن اول ادبیات ما اینگونه بوده است. وقتی در جنگ جمل آیه« وَاتَّقوا فِتنَهً لا تُصیبَنَّ الَّذینَ ظَلَموا مِنکُم خاصَّهً وَاعلَموا أَنَّ اللَّهَ شَدیدُ العِقابِ»برای زیبر خوانده شد، گفت «و اللّه ِ ، إنّی لأحسَبُ هذهِ الآیهَ نَزَلَت فی ذلکَ». تاویل با «نزل» و «نزلت فیه» گاهی به جای هم استفاده می‌شوند. یعنی در بسیاری از روایاتی که «نزلت فیه» آمده، مراد تاویل است.
مدیر کتابخانه تخصصی علوم قرآن گفت: تأویل به معنای تطبیق بر مورد در گذرگاه زمان است. تعلیم ائمه (ع) برای عینی سازی مفاهیم قرآن در زمان و جاری سازی آن در گذرگاه زمان بوده است. ائمه (ع) هم معلم و هم مفسر هستند و آنجا هم که مفسرند، معلمند و به دنبال آن هستند که تفسیر را به ما بیاموزند. یکی از راههای تفسیر قاعده سازی است. قاعده ای توسط علامه طباطبایی درست شده که به آن عمل هم نکرده‌اند و آن این است که «مفاد جمله مستقله در سیاق و بیرون سیاق حجت است».
وی تصریح کرد: حجت الاسلام والمسلمین شهرستانی به بن بست اعتقادی ندارند. همیشه وقتی که کار گیر می‌خورد ایشان می گفت کار درست می شود . باید از سر اخلاص به آیت الله سیستانی دعا کرد. اگر این بزرگان نبودند این کتابخانه‌ها نبود.
✧═┅┄┅┄═✧
سید عباس صالحی، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی نیز در این مراسم گفت:
مسجد و کتابخانه به عنوان دو بال فرهنگ و تمدن اسلامی هستند/ دانش حدیث، مرجع دانشهای اسلامی و حافظه هویت و فرهنگ شیعه است.
مدیرمسئول روزنامه اطلاعات اظهار داشت: حدیث و سنت در دانشهای اسلامی موقعیت ممتازی را دارد به گونه ای که علوم حدیث در کفه‌ای قرار دارد که علوم دیگر در آن کفه قرار نمی‌گیرند.
ایشان با بیان اینکه حدیث، سرچشمه علوم اسلامی است، گفت: این علم را «ام العلوم اسلامی» می‌نامند. این سرچشمه تاریخی صرفا یک گذشته تاریخی نیست؛ چون وقتی دانشی تباری پیدا می‌کند از آن تبار جدا نمی‌شود و سابقه این تبار به دامنه آن نیز کشیده می‌شود. همانطور که در پدیده‌های طبیعی ژنهای پنهان و آشکار داریم، در تبارشناسی دانش هم وقتی دانشی مادر دانشها شد، سایه خود را بر استمرار تاریخ علمی خواهد داشت. ریشه تاریخی در استمرار خود، برگها و میوه‌هایی دارد و نمی‌توان دانشهایی مثل تاریخ، فقه و تفسیر را از ریشه این دانشها جدا دانست. بنابراین وقتی از علم حدیث صحبت می‌کنیم، تنها از یک علم صحبت نمی‌کنیم بلکه از علمی صحبت می‌کنیم که میوه‌های آن در همه علوم اسلامی دیده می‌شود.
وی تصریح کرد: حدیث یک دانش اسلامی نیست بلکه بر دانشهای اسلامی مرجعیت دارد. در برخی از دانشهای اسلامی مانند فقه، حدیث مرجع اصلی است. منابع اربعه در این دانش مطرح است. در برخی از دانشها حدیث، مرجع مهم است مانند تفسیر و اخلاق و حتی در برخی از دانش ها مانند علوم عقلی و علوم عرفانی، حدیث مرجعیت دارد. هیچ فیلسوف و عارف مسلمان نیست که از حدیث تاثیر نپذیرفته باشد. بنابراین حدیث دانشی در عرض سایر دانشهای اسلامی نیست بلکه مرجعیت دانشی دارد.
صالحی با بیان اینکه در دانشهای اسلامی شاهد مکاتب و رویکردهای مختلفی هستیم، گفت: مکاتب و رویکردها قدرت تنوع و رقابت و پویایی را در علوم ایجاد می‌کنند. مکاتب دانشی، مسابقه دانشی را بین دانشوران ایجاد می‌کنند. حدیث و سنت و علوم حدیث، یکی از سرفصلهای مکتب‌سازی در علوم اسلامی است. مکاتب تفسیری در چهارده قرن با هم رقابت کرده و به پویایی این علم کمک کرده اند. کلام عقلی و کلام روایی و نقلی در طول تاریخ علم کلام در پویایی علم کلام به هم کمک کرده‌اند. علوم حدیث که برخاسته از سنت است، به نوعی در مکتب سازی و رقابت علوم اسلامی به کمک آمده است.
وی گفت: حدیث شیعه به تعبیر برخی از آقایان هویت شیعه است. حدیث از تاریخ شیعه صیانت می‌کند. اگر بخواهیم شخصیتها و خاندانها و شهرهای شیعه را بشناسیم، باید به حدیث مراجعه کنیم. احادیث شیعه، تبار شیعه را به ما نشان می دهند. این حافظه فرهنگی که در حدیث وجود دارد، متمایز است و هیچ کدام از علوم چنین سهمی را ندارند. حدیث حافظه هویت و فرهنگ شیعه است.
مدیرمسئول روزنامه اطلاعات افزود: تشیع و حوزه‌های شیعی در این چهارده قرن در حوزه حدیث خدمات پرفراز و نشیبی داشته‌اند. در دهه‌های اخیر شاهد رویش و تلاش مجددی در حوزه حدیث هستیم. آیت الله محمدی ری شهری از کسانی بود که در این حرکت سهیم بود و جدیت وافری داشت. حضرت آیت الله العظمی سیستانی و آقای شهرستانی و مجموعه کتابخانه هایی که در این راستا تاسیس شده نیز سهم قابل ملاحظه ای دارند.
وی گفت: برداشت من این است که تمدن اسلامی بر دو بال مسجد و کتابخانه استوار بوده است. تمدن اسلامی به لحاظ شکل‌گیری با چهل تمدن دیگر تفاوتهایی داشته است.
