کتاب «معرفت شناسی قرآنی (جلد 1 و 2)» تألیف آیت الله ری شهری، از آثار پژوهشگاه قرآن و حدیث منتشر شد.
کتاب حاضر، حاصل مباحث مرحوم آیت اللّه محمدی ری شهری در رادیو قرآن جمهوری اسلامی ایران درباره معرفت شناسی است.
ایشان در دهه هشتاد به ارائه این مباحث بر پایه حدود هفتاد آیه شریف قرآن پرداختند که در سال های اخیر، توسط برخی از پژوهشگران پژوهشگاه قرآن و حدیث، مطالب ارائه شده ایشان نگاشته و در چهار فصل تدوین گردید.
نیم نگاهی به فصل های کتاب
در جلد اول این کتاب و در فصل نخست، از دریچه متون دینی به ارزش و نقش مثبت معرفت در زندگی انسان و نیز تأثیر سوء ناآگاهی و نابخردی در اخلاق و رفتار آدمی پرداخته شده است.
در فصل دوم، به ضرورت تحصیل معرفت اشاره و خطر تن زدن از معرفت جویی هشدار داده شده است.
در جلد دوم کتاب و در فصل سوم نیز به یکی از اساسی ترین مباحث شناخت شناسی یعنی مبادی و ابزار شناخت اختصاص دارد که آیت الله ری شهری آنها را منحصر در حس و تجربه یا عقل و قلب نساخته، بلکه شناخت شناسی قرآن را دارای شیوهای جامع دانسته است.
بر پایه آیات قرآن کریم و روایات شریف میتوان مبادی معرفت انسان را به دو گونه مبادی درونی و بیرونی تقسیم کرد و سپس همه ابزارهای متعدد و متنوع از حس و عقل تا قلب و وحی و شهود را به کار گرفت و برونداد هر یک را به شرط رعایت برخی امور، معتبر و واقع نما دانست.
در فصل پایانی کتاب، موانع معرفت و درمان آنها بازگو شده است. قرآن کریم به گونه ای دقیق و ظریف بسیاری از آلودگی های اخلاقی و رفتاری را مانع شناخت انسان و درک حقیقت دانسته است. بر پایه این آیات و روایات ناظر به آنها، این موانع را می توان بیماری معرفتی نامید که دامنگیر ابزارهای شناخت آدمی می شود. خوشبختانه قرآن کریم راه های زدودن این موانع و دریدن حجاب های گوناگون معرفت را نیز ارائه داده که در گفتار پایانی این فصل به آن پرداخته شده است.
چکیده سخن این کتاب آن است که می توان با بهره برداری از ابزار درونی و بیرونی معرفت و کنار زدن موانع و درمان بیماری های شناختی، به گونه دیگری به هستی نگریست و به شناختی ژرفتر از هستی و آفریدگار دست یافت و زمینه نیل به سعادت جاوید را فراهم آورد.
پژوهش حاضر در دو جلد و چهار فصل سامان یافته است که به قرار ذیل می باشد:
جلد اول
فصل اول: ارزش و نقش معرفت
فصل دوم: ضرورت تحصیل معرفت
جلد دوم
فصل سوم: مبادی و ابزار معرفت
فصل چهارم: موانع معرفت
کتاب «معرفت شناسی قرآنی» تألیف آیت الله ری شهری، به زبان فارسی در قطع وزیری و در دو مجلد و ۱۰۰۰ صفحه به نگارش درآمده است و در ۱۴۰۲ با همکاری انتشارات دارالحدیث منتشر شده است.
