81
فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام

هر اندازه تعداد اين گزارش‏هاى بدون اصل و سند و يا نامتجانس با شخصيت كرامتمندانه و عزتمندانه عاشورائيان در كتابى بيشتر باشد، بر ضعف آن افزوده مى‏شود و هر اندازه اين گزارش‏ها كمتر، كتاب از اعتبار بيشتر بهره‏مند مى‏گردد .
اين بدان معناست كه نقد ما در اين عرصه، متوجه به كتاب و محتواى آن است و نه نويسنده و گردآورنده آنها، چه، برخى از مؤلفان اين گونه كتاب‏ها جزو كسانى هستند كه از سرِ شيفتگى به اين حماسه تاريخى و شخصيت اعجاب‏انگيز امام حسين عليه السلام و همراهانش و به پاس قدردانى از فداكارى‏هاى آنان، قلم به دست گرفته و بدون آن كه تخصص اصلى آنها تاريخ و سيره باشد، در عرصه‏اى قلم زدند كه تفاوت اصلى با اندوخته‏هاى علمى آنها مانند فقه و تفسير قرآن داشت. احساس دَين به امام حسين عليه السلام با شورى كه از مطالعه نهضت عاشورا به هر انسانى دست مى‏دهد، آميخته شد و اين مؤلفان شيفته را گاه به تساهل در رويارويى با گزارش‏هاى بى‏پايه كشاند و سبب شد آنان حتى به گزارش‏هاى شفاهى كه از زبان اين و آن و يا برخى واعظان و مرثيه‏خوانان شنيده‏اند، اعتماد كنند و افزوده‏هايى ناسازگار با واقعه اصلى عاشورا و در تعارض با اهداف آن را در كتاب‏هاى خود بياورند ، تا چه رسد به كتاب‏هاى كم اعتبار، مجهول و يا حتى مجعول .
زمينه‏ها و عامل‏هايى چند، نيز اين جريان را شدت بخشيد كه از


فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام
80

كرده و اركان و وقايع اصلى آن از مشهورات، متواترات و قطعيات تاريخى است، اما تفصيل‏ها و جزئيات آن، مانند هر واقعه تاريخى ديگرى با تفاوت‏هايى در نقل‏ها و يا كاستى‏ها و مبالغه‏هايى قابل انتظار همراه بوده است. اين در حالى است كه با گذشت زمان و دورتر شدن از اصل واقعه، انتظار تغيير و تحريف بيشتر مى‏شود ، نكته‏اى كه قاعده لزوم مراجعه به منابع كهن و نزديك‏تر به حادثه تاريخى را مدلّل مى‏سازد. خوشبختانه منابع كهن تاريخى و سيره نگارى چنان دقيق و با تفصيل به عاشورا و كربلاء پرداخته‏اند كه غرض ورزى‏ها، اشتباهات و كم دقتى‏هاى همزاد انسان، را به آسانى نشان مى‏دهد. مبناى ما در سنجش اعتبار و سنديت كتاب‏هاى نوشته شده در دوره‏هاى بعد، همين منابع كهن و مشتركات تاريخى در كنار حفظ معيارهاى نقد متون و اسناد تاريخى است. همچنين از آن رو كه حادثه عاشورا، يكى از سرخ‏ترين جلوه‏هاى گل فام امامت شيعه است، گزارش‏ها و مآخذ پيرامون عاشورا را بايد با سنجه عصمت امام عليه السلام نيز سنجيد و سيره رفتارى امامت شيعه را بر آنچه به آنان نسبت مى‏دهند حاكم كرد .
بر اين اساس، كتاب‏ها و منابعى كه گزارش‏هاى خود را نقادى نكرده و آنها را با منابع اصلى تاريخى برابر ننموده و يا به تعارض آنها با سيره و كرامت و شخصيت امام حسين عليه السلام و يارانش توجه نكرده‏اند، دچار ضعف گشته و از گردونه اعتبار و نقل و استناد خارج مى‏شوند.

  • نام منبع :
    فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 93755
صفحه از 133
پرینت  ارسال به