(3)

منابع معاصر

منابع پس از قرن 9 و 10 آن اندازه متعددند كه نمى‏توان به همه آنها پرداخت . اما به گونه‏ى كلى مى‏توان گفت اعتبار اين كتب ، تابع اعتبار منابع مورد استفاده آنها است . به سخن ديگر ، هر اندازه گزارش كتب متأخر و معاصر متكى به كتاب‏هاى كهن‏تر و معتبرتر باشد و در نقل خود دقت كرده و رعايت امانت بيشترى كرده باشد ، قابل اعتمادتر خواهد بود . نمى‏توان كتابى مانند «الكبريت الاحمر» را با وجود عالم بودن نويسنده آن ، محمدباقر بيرجندى (1276 - 1352 ق) كه كتاب خود را با تتبع فراوان گردآورده معتبر و يا غير معتبر دانست ؛ زيرا برخى منابع آن ، قابل اعتماد و برخى ضعيف هستند و هر چند مؤلف گاه به نقد برخى گزارش‏ها پرداخته ، اما نقل بدون داورى مطالب از كتابهاى ضعيف نيز در آن كم نيست . گفتنى است بر همين اساس اعتبار بحارالأنوار ، نفس المهموم و منتهى الآمال بيشتر است ؛ زيرا اكثر گزارش‏هاى آنها قابل قبول و مستند به كتب كهن و معتبر هستند ، به ويژه آن كه محدث قمى رحمه اللَّه عليه با عنايت به منابع غير قابل استناد در پاره‏اى

الشهداء ، اسرار الشهادات ، منتخب طريحى و ... - خوددارى نمى‏كند . شهيد قاضى طباطبايى كه با مؤلف آشنايى و مكاتبه داشته نيز نقليات كتاب را چندان قابل اعتماد نمى‏داند و آن را آميخته از صحيح و ضعيف خوانده و از اين رو ناظر كتاب را به دقت در آن فرا مى‏خواند .^۱
نمونه‏هايى از اخبار ضعيف و حتى متفرد كتاب را مى‏توان در اين صفحات ديد .^۲