پيش گفتار

يكى از پايه هاى اصلى توسعه اقتصادى، «اصلاح الگوى مصرف» است . ^۱ افزايش درآمد سرانه ملّى، بدون اين اقدام اساسى ، نمى تواند نقش مؤثّرى در توسعه پايدار ، ايفا نمايد ؛ زيرا اگر الگوى مصرفْ اصلاح نگردد ، مصرف بى رويه، موجب تباهىِ منابع قابل سرمايه گذارى مى شود و زمينه رشد اقتصادى و رفاه جامعه در بلندمدت از بين مى رود . همچنين امكان مشاركت در هزينه هاى عمومى و بهبود توزيع درآمد فراهم نمى شود ؛ از اين رو ، موضوع اصلاح الگوى مصرف در نظام اسلامى، از اهمّيت ويژه اى برخوردار است .
نام گذارى سال جارى (1388) توسّط رهبر فرزانه انقلاب اسلامى ، حضرت آية اللّه خامنه اى، به نام «سال اصلاح الگوى مصرف»، قطعا ، اهميت بررسى اين موضوع را دوچندان نموده است .

همان طور كه در سخنان ايشان اشاره شده ، اصلاح الگوى مصرف ، فقط يك مسئله اقتصادى نيست ؛ بلكه ابعاد فرهنگى و اجتماعى نيز دارد. ^۱ اصلاح الگوى مصرف، مى تواند به خودسازى انسان و مهار تمايلات غريزى او مانند : خودخواهى ، حرص ، طمع و تجمل گرايى كمك كند و با رياضت اختيارى، موجب شكوفايى معنوى انسان گردد . از اين رو ، همه پيروان قرآن و علاقه مندان به پيشرفت و بالندگى اقتصادى ، فرهنگى و اجتماعى ملّت ايران ، بايد همه توان خود را به كار گيرند تا حركت مباركى كه با نام گذارى سال جارى آغاز شده، هر چه بيشتر تقويت شود .
بى ترديد ، نخستين گام در جهت تقويت اين حركت و پاسخگويىِ مثبت به اين دعوت سرنوشت ساز ، آشنايى دقيق با الگوى مصرف از نگاه قرآن و احاديث اسلامى است .
گفتنى است كه در قرآن و احاديث اسلامى، چيزى تحت عنوان «الگوى مصرف» به طور مستقل، مطرح نشده است؛ امّا با ملاحظه و جمع بندى آيات و رواياتى كه در باره انفاق ، نفقه ، قصد ، اقتصاد ، قناعت ، تقدير در معيشت ، اسراف ، تبذير ، اتراف و همانند آنها آمده، مى توان ديدگاه اسلام را در باره الگوى مصرف، استنباط كرد .
كتاب الگوى مصرف از نگاه قرآن و حديث ، براى نخستين بار و با نظمى نوين ، آيات و رواياتى را كه با تأمّل در آنها، رهنمودهاى اسلامى در باره الگوى مصرفْ قابل ارائه اند، بررسى كرده است.
تأمّل در اين آيات و احاديث ، نشان مى دهد كه رهنمودهاى اسلام در باره الگوى مصرف، در واقع، همان راه كارهاى عقل و منطق براى