فهرست مطالب

سرمقاله

امام صادق(‌ در ضمن گفتگويي چنين مي‌فرمايد:
ما من شيء يحتاج إليه ولد آدم إلاّ و قد خرجت فيه السنّة من الله و من رسوله .... (بصائر الدرجات: ص 538؛ بحار الأنوار: ج 2 ص 170).
هيچ چيز نيست که انسان‌ها بدان نيازمند باشند، جز آن که از سوي خدا و پيامبرش درباره آن، سنّتي (دستوري) رسيده است....
در آيات ^۱ و روايات ^۲ مختلفي درباره جامعيت قرآن و بعضاً احاديث، سخن گفته شده است و اسلام‌پژوهان، از ديرباز دلالت آن را به بحث گذارده‌اند، در اطلاق و تقييد آن، سخن گفته‌اند، در چگونگي شمول آن بر اصول و فروع علوم، بحث کرده‌اند ^۳ و در عرصه عمل، کوشيده‌اند تا اين جامعيت را با سختي به تصوير کشند. ^۴
جامعيت قرآن و حديث نسبت به همه علوم ديني و دنيوي، هر چه باشد، همچنان مورد گفتگو و مناقشه در محافل کلامي است؛ امّا در اين حقيقت، ترديدي نيست که اين دو در شکل‌گيري تمدّن اسلامي، الهام‌بخش تمام جريان‌هاي علمي، فرهنگي، ‌هنري، اجتماعي، ديني جامعه و حتّي نهادها و آداب و رسوم آن بوده‌اند.
نه تنها علوم حديث و علوم قرآن و تفسير، ‌فقه و اصول، بلکه کلام و تاريخ نيز مستقيماً از اين سرچشمه‌هاي زلال معرفت، بهره وافر برده‌اند. علوم عقلي، فلسفه و منطق، توجيه خود را در دعوت