فهرست

سخن مدير مسوؤل

بسم الله الرحمن الرحيم
فرهنگ‏پژوهان و جامعه‏شناسان در مورد اينكه چرا فنّ‏آورى‏هاى پيشرفته در كشورهاى توسعه نيافته نهادينه نمى‏شود، سخنى دارند كه از يك جهت با بحث‏هاى ما ارتباط دارد. به همان جهت، مى‏خواهيم با وام گرفتنِ آن سخن، بابى مهم براى تفكر گشوده شود و پرسشى اساسى فراديد اهل نظر قرار گيرد.
دانشمندان ياد شده مى‏گويند : جوامع توسعه نيافته، در سده‏هاى اخير، با كشورهاى پيشرفته و فن‏آورى‏هاى پيچيده آنها روبرو شدند. در اين مواجهه، خود را نيازمند به آن فن‏آورى‏ها ديدند و آن فرآورده‏ها را به كشورهاى خود منتقل كردند. پرسش اساسى در اينجاست كه : چرا آن فن‏آورى‏ها و فرآورده‏ها در جوامع پيشرفته، همواره «رشد فزاينده مستقل» دارد، امّا در جوامع توسعه نيافته، هميشه به وابستگى دامن زده است؟ پاسخى كه به اين پرسش داده مى‏شود، آن است كه: در جوامع پيشرفته عواملى فراهم آمده است از قبيل بستر مناسب براى رشد علمى و ساز و كار مناسب با توسعه دانش‏هاى پايه كه به آن فن‏آورى‏ها مى‏انجامد، و از آن، فرآورده‏هاى پيشرفته پديد مى‏آيد. امّا در جوامع توسعه نيافته، همان ساز و كارهاى مناسب براى رشد علمى وجود ندارد. فقدان آن‏ها سبب مى‏شود كه فن‏آورى‏هاى پيشرفته در اين گونه جوامع، مانند دانه‏اى بارور، گل زيبا يا درختى پربار باشد، در جايى كه خاك مناسب براى پرورش آن بذر و گل و دانه نيست؛ يا اينكه اساسا خاك پيدا نمى‏شود ! از اين رو، پس از گذشت ساليان طولانى هنوز فناورى در اين سوى جهان، نهادينه نشده و نشان وابستگى در سيماى آن هويدا است.
* * *
هدف از اين مقدمه، آن است كه نكته‏اى مهم در كمال اختصار، تبيين شود، تا آن را