۵۲۹۲.امام على عليه السلام :دست رحمت خدا بر فراز سرقاضى در حركت است. پس هر گاه ستم (حق كشى) كند، خداوند او را به خودش وا مى گذارد.
1542 ـ انواع قاضيان
۵۲۹۳.امام صادق عليه السلام :قاضيان چهار گروهند: سه گروه در آتشند و يك گروه در بهشت. مردى كه دانسته حكم ناحق صادر كند، اين قاضى در آتش است. مردى كه ندانسته [و بى اطلاع از احكام و قوانين ]حكم ناحق دهد، اين نيز در آتش است. مردى كه ندانسته حكم درست و حق صادر كند، اين هم در آتش است و مردى كه دانسته حكم حق و درست را صادر كند، اين قاضى در بهشت است.
1543 ـ قضاوت كنندگان به حق
۵۲۹۴.امام على عليه السلام :دادگرترينِ مردمان ، بهترين داوربر اساس حق است .
۵۲۹۵.امام على عليه السلام :بهترين مردم ، قاضيان حق اند .
1544 ـ قضاوت بر اساس بيّنه
۵۲۹۶.معانى الأخبار :دو نفر درباره ارثيه و مقدارى اشياى فرسوده با هم اختلاف پيدا كردند و براى داورى نزد پيامبر خدا صلى الله عليه و آله رفتند، حضرت فرمود : ممكن است كه يكى از شما در اقامه حجت و دليل از ديگرى زبان آورتر باشد. پس، هر كس كه من از حق برادرش به نفع او حكم دهم، در حقيقت تكه اى آتش در اختيارش مى گذارم. در اين هنگام هر يك از آن دو مرد عرض كرد: اى رسول خدا! من حقّم را به طرفم بخشيدم. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: نه، بلكه برويد و حقجويانه اموال را قسمت كنيد و آن گاه قرعه زنيد و سپس يكديگر را حلال كنيد.
۵۲۹۷.تنبيه الخواطر :امرؤ القيس با مردى بر سرزمينى دعوا داشت و نزد پيامبر خدا صلى الله عليه و آله براى داورى رفته بود ، حضرت فرمود : بيّنه (شاهدى) دارى؟ عرض كرد: خير. فرمود: پس او را سوگند ده. امرؤ القيس عرض كرد: در اين صورت زمين مرا مى برد. فرمود: اگر با سوگندش زمين تو را ببرد، از كسانى خواهد بود كه خداوند در روز قيامت به وى نمى نگرد و اعمالش را نمى پذيرد و عذابى دردناك دارد. آن مرد به وحشت افتاد و زمين را به امرؤ القيس برگرداند.
۵۲۹۸.امام على عليه السلام :پنج چيز است كه بايد قاضى [درباره آنها] به ظاهِر حكم عمل كند: ولايت (حق ولايت و سرپرستى كه خدا يا امام براى هر كس يا ولىّ طفل قرار داده است)، همسران (يعنى مسأله زناشويى كه بين مسلمانان مشهوراست)، ميراثها، ذبايح (حلال بودن كشتار مسلمانان) و شهادات. هر گاه شهود، ظاهِرا امين و در خور اعتماد باشند، شهادتشان پذيرفته است و لازم نيست از باطن آنها جستجو كرد.
۵۲۹۹.امام صادق عليه السلام :زمانى كه قائم آل محمّد عليه السلام ، قيام كند، به حكم داوود ميان مردم داورى مى كند و نيازى به بيّنه (گواه و مدرك) ندارد. خداوند متعال حكم را به او الهام مى كند و او به علمش قضاوت مى كند.
1545 ـ فرمايش امام : هان! اين يك داورى است!
۵۳۰۰.امام صادق عليه السلام :كودكان مكتبى دستخطهاى خودرا در مقابل اميرالمؤمنين عليه السلام نهادند، تا بهترين آنها را انتخاب كند؛ حضرت فرمود: هان! اين يك نوع داورى است! و ظلم در اين باره، مانند ظلم در قضاوت است! به معلّم خود بگوييد كه اگر براى تنبيه بيش از سه ضربه بزند، قصاص مى شود.
