درباره كتاب باعظمت نهج البلاغه و سخنان گهربار اميرالمؤمنين على ـ عليه السلام ـ دانشمندان شيعى و سنى سخنان بسيار گفته اند و فهرست نگاران در معرفى نسخه ها، شرح ها و ترجمه هاى نهج البلاغه و نيز در معرفى شرح و ترجمه خطب و كتب و كلمات قصار تأليفات فراوانى نموده اند. مترجمين و شارحان اين كتاب را به زبان هاى مختلف ترجمه نموده و در ابعاد گوناگون فلسفى، كلامى، ادبى، تاريخى و مذهبى و… شرح نموده اند.
نهج البلاغه از همان قرون اوليه كه به دست انديشمندان و اهل قلم رسيد، مورد بحث و توجه محافل علمى قرار گرفت. سيد رضى خود تعليقاتى بر نهج البلاغه دارد و در واقع نخستين شارح نهج البلاغه هموست. ۱ علامه سيد على بن ناصر معاصر سيد رضى كتاب اعلام نهج البلاغه را نوشته كه اقدم شروح است. ۲ سيد مرتضى برادر بزرگ سيد رضى، خطبه شقشقيه را شرح كرده است. ابوالحسن على بن ابوالقاسم زيد بيهقى «معارج نهج البلاغه» نوشت كه آن را در سيزده جمادى الاول سال 552 به انجام رسانيد. ۳ قطب الدين راوندى، ابن ميثم بحرانى و ابن ابى الحديد معتزلى از شارحين بنام
1.الذريعه، ج۱۴، ص۱۴۶
2.همان،ج۲، ص۲۴۰
3.ديباچه فرمان مالك اشتر، ص۷
