۴۱۸.امام على عليه السلام :با دشمنت مصافحه كن ، گرچه ناخوش دارد؛ چرا كه آن ، از چيزهايى است كه خداوند عز و جل بندگانش را بدان فرمان داده است ، [ آن جا كه] مى فرمايد : «ادْفَعْ بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِى بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُو عَدَ وَةٌ كَأَنَّهُو وَلِىٌّ حَمِيمٌ وَ مَا يُلَقَّـلـهَآ إِلاَّ الَّذِينَ صَبَرُواْ وَ مَا يُلَقَّـلـهَآ إِلاَّ ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ؛ ^۱ بدى را به آنچه بهتر است ، دفع كن. آن گاه كسى كه ميان تو و ميان او دشمنى است ، گويى دوستى يكدل مى گردد؛ و اين [ خصلت ]را جز كسانى كه شكيبا بوده اند ، نمى يابند ، و آن را جز صاحب بهره اى بزرگ ، نخواهد يافت» . ^۲

۴۱۹.امام على عليه السلام ـ در حكمت هاى منسوب به ايشان ـ :اگر دشمنت تظاهر به دوستى و يك رنگى با تو كرد ، آن را با دوستى گرم بپذير؛ چرا كه اگر اين را ادامه دهد و بدان خو گيرد ، دوستى اش خالص گردد. ^۳

8 / 4

سازش به همراه زيركى

۴۲۰.امام على عليه السلام :سازش را تا زمانى كه در آن ضعفى براى اسلام نباشد ، سودمندتر از نبرد يافتم. ^۴

۴۲۱.امام على عليه السلام :از برترين خيرخواهى ها ، راهنمايى به صلح و سازش است. ^۵

۴۲۲.امام على عليه السلام ـ در عهدنامه اش به مالك اشتر ـ :صلحى را كه دشمنت تو را بدان فرا خوانَد و خشنودى خداوند در آن باشد ، كنار مَزن ؛ چرا كه در صلح ،

8 / 3

اصلاح دشمنان

۴۱۱.امام على عليه السلام :آن كه دشمنش را اصلاح كند ، بر جمعيت خودْ افزوده است. ^۱

۴۱۲.امام على عليه السلام :آن كه مخالفان را به صلاح آورد ، به مقصود رسد. ^۲

۴۱۳.امام على عليه السلام :كمال دورانديشى ، به صلاح كشاندن مخالفان و مدارا با دشمنان است. ^۳

۴۱۴.امام على عليه السلام :به صلاح آوردن دشمنان با سخن نيك و رفتار زيبا ، آسان تر است از رو در رو شدن با آنان و پيكار با آنان با درد و رنجِ نبرد. ^۴

۴۱۵.امام على عليه السلام :نيكى كردن به بدكاران ، دشمن را به صلاح كشانَد . ^۵

۴۱۶.امام على عليه السلام :حكيمان ، در روزگاران گذشته مى گفتند : شايسته است كه رفت و آمد بر درِ خانه ديگران ، براى ده انگيزه باشد : اوّلين آن ، بر در خانه خدا براى انجام دادن مناسك و اهتمام به حقّ الهى و اداى واجبات او؛ ... نُهمى، بر در خانه دشمنان ، كه با مدارا، غائله آنان فروكش كند و با نرمى و لطف و ديد و بازديد ، دشمنى آنان برطرف شود. ^۶

۴۱۷.امام على عليه السلام :خوددارى از آزار [ ديگران] ، دل هاى دشمنان را به صلاح كشانَد . ^۷