نبرد، سلاحش را بيفكند. خداوند عز و جل به هنگام ياد كردِ نماز خوف فرمود: «وَلْيَأْخُذُواْ أَسْلِحَتَهُمْ؛ و اسلحه هايشان را برگيرند» و فرمود: «وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَأَمْتِعَتِكُمْ فَيَمِيلُونَ عَلَيْكُم مَّيْلَةً وَ حِدَةً؛ ^۱ آنان كه كفر ورزيدند، دوست مى دارند كه شما از اسلحه ها و وسايلتان غفلت ورزيد كه ناگهان به شما هجوم آورند».
پس برترين كار براى آنان كه در جهاد به سر مى برند، اين است كه اسلحه را به هيچ روى، از خود جدا مسازند. ^۲

ر . ك : دانشنامه امير المؤمنين : ج 7 ، ص 100 (شهادت محمّد بن ابى بكر)
و ص 104 (اندوه امام) .

د ـ بهره گيرى از فرصت ها

۴۷۸.امام على عليه السلام ـ در توصيف نبرد ـ :آن كه فرصتى را از سوى دشمن ديد ، هجوم بَرَد و فرصت را غنيمت داند، [ البته] پس از محكم ساختن جايگاه خود؛ و هرگاه خواسته اش را [ از هجوم ]برآورد، به جايگاهش برگردد. ^۳

۴۷۹.وقعة صفّين:[ در جنگ صفّين]، احنف بن قيس سعدى رو آورد و گفت: اى مردم عراق! به خدا سوگند، با اين مسئله، گردن خميده تر از امروز ، برخورد نخواهيد كرد. اينان، پرده هاى حيا را از برابر شما برگرفتند و براى دين، نبرد نمى كنند، و استقامت نمى كنند، مگر از روى شرم. پس به پيش رويد.
گفتند: اگر امروز بتازيم، ديروز هم به پيش تاختيم. اى امير مؤمنان! شما چه مى گويى؟

نبرد مى شد، دسته ها را آماده مى كرد و ميان قبيله ها جدايى مى افكند، و بر هر گروهى فردى را مى گماشت ، صف ها را منظّم مى كرد و سپاه را گروه گروه مى كرد. آن گاه به نبرد مى رفت. ^۱

۴۷۵.امام على عليه السلام ـ در بيان چگونگى نبرد ـ :پياده ها و تير اندازها را جلو بيندازيد. پس آنان، [ دشمن را ]تيرباران كنند و دو طرف، با نيزه هجوم برند. سواره ها و نيروهاى ويژه را پناهِ پرچم و پيشروان قرار دهيد و جايگاه خود را به خاطر سوارى از دشمن كه تنها مانده ، ترك مكنيد . ^۲

۴۷۶.امام على عليه السلام ـ در سفارشى كه به سپاه كرد، هنگامى كه آن را به سوى دشمن گسيل داشت ـ :هرگاه بر دشمن فرود آمديد يا دشمن بر شما فرود آمد، لشكرگاهتان بر فراز بلندى ها يا دامنه كوه ها يا بين رودخانه ها باشد، تا براى شما پناه و براى دشمن، مانعى بر سر راه باشد؛ و جنگتان از يك سو يا دو سو باشد و براى خود، ديده بان هايى در ستيغ كوه ها يا فراز پشته ها بگماريد، تا مبادا دشمن از جايى كه مى ترسيد و يا جايى كه از آن بيم نداريد ، بر شما فرود آيد، و بدانيد كه پيشروان لشكر، ديده بان هاى آن اند و ديده بان ها، طلايه داران لشكرند .
بپرهيزيد از پراكندگى! پس هرگاه فرود مى آييد، با هم فرود آييد، و هر گاه كوچ مى كنيد، با هم كوچ كنيد، و هرگاه شب شما را فرا گيرد ، نيزه ها را گِرداگِرد خود، برپا داريد، و مخوابيد جز اندك ، يا آن را مَضمَضه كنيد (لَختى بخوابيد و لَختى بيدار مانيد). ^۳

ج ـ جدا نشدن از سلاح در جنگ

۴۷۷.دعائم الاسلام:به درستى كه [ على عليه السلام ] نمى پسنديد كه مردى به هنگام