223

تفسير قرآن ناطق

هر پيامبرى ، وصى و وارثى دارد و على ، وصى و وارث من است .
در سخن ديگرى ، از پيامبر صلى الله عليه و آله روايت شده است كه امامان دوازده گانه ، همگى اوصياى او هستند :
أنَا سَيِّدُ النَّبِيّينَ وَ عَلِىُّ بنُ أبى طالِبٍ سَيِّدُ الوَصِيِّينَ وَ إنَّ أوصِيائى بَعدِى إثنا عَشَرَ ، أوَّلُهُم عَلِىُّ بنُ أبى طالِبٍ وَ آخِرُهُمُ القائِمُ .^۱من ، سَرور پيامبران هستم و على بن ابى طالب ، سَرور اوصياست . اوصياى پس از من ، دوازده تن هستند كه نخستين آنها ، على بن ابى طالب و آخرين ايشان ، قائم است .
امير مؤمنان عليه السلام ، ويژگى وصايت را از امتيازهاى منحصر به فرد اهل بيت عليهم السلام مى دانست و در روايتى فرموده است :
لا يُقاسُ بِآلِ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه و آله مِن هذِهِ الاُمَّةِ أحَدٌ ... وَ لَهُم خَصائِصُ حَقِّ الوِلايَةِ وَ فيهم الوَصِيَّةُ وَ الوَراثَةُ .^۲هيچ كس از اين امّت ، با خاندان محمّد صلى الله عليه و آله سنجيده نمى شود ... ويژگى حقّ ولايت [و امامت] در آنهاست و بس . وصيّت و وراثت ، منحصر به آنان است .

3 . پيامى روشن براى امّت اسلامى

توصيف اهل بيت عليهم السلام به اوصياى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، در واقع ، اين پيام مهم و روشن را براى امّت اسلامى دارد كه پس از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، جامعه اسلامى بايد از آنها پيروى كنند . اين پيام در روايات بسيار فراوانى ³ از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، با صراحت ، مورد تأكيد قرار گرفته است كه براى نمونه ، به يك روايت ، اشاره مى كنيم . در روايتى از امام على عليه السلام ، در گزارش گفتگويى بين پيامبر صلى الله عليه و آله و ايشان ، آمده است :
قَد أخبَرَنِىَ اللّهُ تَعالى أنَّهُ قَدِ اسْتَجابَ لي فيكَ وَ لِشُرَكائِكَ الَّذينَ يَكونونَ بَعدَكَ .

1.. كمال الدين ، ص ۲۸۰ ، ح ۲۹ .

2.. نهج البلاغة ، خطبه ۲ .

3.ر . ك : اهل بيت عليهم السلام در قرآن و حديث ، ج ۱ ، ص ۱۸۴ ـ ۱۹۰ ؛ دانش نامه امير المؤمنين عليه السلام ، ج ۲ ، ص ۵۶۷ «احاديث وصايت» .

تفسير قرآن ناطق

222

ب) وصيّت نامه اخلاقى . سفارش هايى اخلاقى است كه براى دوستان و اطرافيان ، نگاشته مى شود . اين گونه وصيّت نامه ها ، گاهى به درخواستِ دوستان ، پديد مى آيد و گاهى بر اساسِ نيازِ مخاطب ، نوشته مى شود . در مجموعه نامه هاى امام على عليه السلام ، سفارش هاى اخلاقىِ زيبايى را مى توان ديد . ^۱ نوشتن اين گونه وصيّت نامه ها ، همواره در ميان بزرگان اخلاق و عرفان ، مرسوم بوده است . امام خمينى رحمه الله نيز چندين وصيّت نامه اخلاقى باارزش ، به يادگار نهاده است . ^۲
ج) وصيّت نامه سياسى . به سفارش هاى حقوقى اى كه به وسيله مسئولان كشور نگاشته مى شود ، وصيّت نامه سياسى مى گويند . اين نوع وصيّت نامه ها ، با توجّه به گستره اختياراتِ مقامى كه آن را مى نويسد ، ارزشمند خواهد بود .

2 . اوصياى سياسى ـ الهى پيامبر صلى الله عليه و آله

سفارش هاى مالى و اخلاقى به وسيله افراد ، امرى طبيعى است و نمونه هايى از سفارش هاى اخلاقى و مالى پيامبر صلى الله عليه و آله در دست است . امّا آنچه پيامبر صلى الله عليه و آله بر آن تأكيد داشت ، سفارش هاى سياسى ـ الهىِ ايشان است . بر اساس سنّت الهى ، تمامِ پيامبران ، سفارش هاى سياسى خويش را به مطمئن ترين شخص مى سپردند و او نيز پس از پيامبر ، جانشين او بود و رهبرى سياسى امّت را برعهده مى گرفت . هِبة اللّه ، وصىّ آدم عليه السلام ، سام ، وصىّ نوح عليه السلام ، يوشع ، وصىّ موسى عليه السلام و شمعون ، وصىّ عيسى عليه السلام بودند . ^۳
پيامبر صلى الله عليه و آله ، در باره وصىّ خويش ، طبق نقلى ، فرمود :
إنَّ لِكُلِّ نَبِىٍّ وَصِيَّا وَ وارِثَا ، وَ إنَّ عَلِيَّا وَصِيّى وَ وارِثى .^۴

1.. براى نمونه ، ر . ك : نهج البلاغة ، نامه ۶۹ .

2.. از جمله ، نامه هاى عرفانى امام رحمه الله به فرزند گرامى شان مرحوم حاج سيّد احمد خمينى و خانم فاطمه طباطبايى را مى توان نام برد .

3.. براى آگاهى بيشتر ، ر . ك : دانش نامه امير المؤمنين عليه السلام ، ج ۲ ، ص ۵۶۷ «فصل يكم : احاديث وصايت» .

4.. تاريخ دمشق ، ج ۴۲ ، ص ۳۹۲ ، ح ۹۰۰۵ .

نام منبع :

تفسير قرآن ناطق

المساعدون :

غلامعلي، احمد

المجلدات :

1

الناشر :

دارالحدیث للطباعة و النشر

مکان النشر :

قم المقدسة

تاریخ النشر :

1429 ق/1387 ش

الطبعة :

الاولي

نتيجه البحث ل « »