متون امام شناسى است كه از امام هادى عليه السلام به يادگار مانده و در اين باره ، موسى بن عبد اللّه نَخَعى ، حقّ بزرگى بر پيروان اهل بيت عليهم السلام دارد ؛ زيرا اگر او چنين درخواستى را از امام عليه السلام نكرده بود ، چه بسا امروز ، ما از اين موهبت بزرگِ معرفتى ، محروم بوديم .

ضرورت آشنايى با شرح «زيارت جامعه»

با عنايت به آنچه ملاحظه شد ، آشنايى با شرح و تفسير «زيارت جامعه» ، به دو دليل ، لازم و ضرور است :

الف ـ فهم زيارت نامه و بهره گيرى از آن

پيش از اين ، اشاره شد كه اين زيارت نامه ، حاكى از آن است كه زائر ، در بالاترين مراتب شناخت اهل بيت عليهم السلام قرار دارد . بديهى است كه اين معنا ، در صورتى واقعيت پيدا مى كند كه زائر بفهمد چه مى گويد و آن را باور داشته باشد . لذا آشنايى با شرح هاى «زيارت جامعه» براى بهره گيرى از آن در زيارت اهل بيت عليهم السلام ، لازم و ضرور است ، و بدون توجّه به آن ، چه بسا زائر ، گفتارى خلاف واقع را در محضر اهل بيت عليهم السلام بر زبان آورَد .

ب ـ بهره گيرى از معرفت اهل بيت عليهم السلام

معرفت اهل بيت عليهم السلام ، در بردارنده آثار و بركات فراوانى براى زندگى مادّى و معنوى انسان است . ¹ از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله روايت شده كه فرمود :
مَنْ مَنَّ اللّهُ عَلَيهِ بِمَعرِفَةِ أَهلِ بَيتى وَ وَلايَتِهِم فَقَد جَمَعَ اللّهُ لَهُ الخَيرَ كُلَّهُ . ² هر كه خداوند با شناخت اهل بيتِ من و ولايت ايشان ، بر او نعمت بزرگى ارزانى كرده

گفتنى است كه معرفت اهل بيت عليهم السلام مراتبى دارد كه كمترينِ آنها ، شناخت جايگاه امامت و رهبرى اهل بيت و وجوب اطاعت از آنان است و بالاترينِ آنها نيز آشنايى با ويژگى هاى اخلاقى و عملى و فضائل و كمالات معنوى اهل بيت و ميزان تقرّبشان به ساحت قدس رُبوبى است .
بنا بر اين ، هر چه معرفت زائر نسبت به اهل بيت عليهم السلام بيشتر باشد ، ارزش زيارت او ، افزون تر است و بهره بيشترى از زيارت آنان ، خواهد داشت .

بهترين زيارت نامه اهل بيت عليهم السلام

بر اين اساس ، بهترين زيارت نامه اهل بيت عليهم السلام ، زيارت نامه اى است كه از معرفت بيشتر زائر نسبت به ويژگى ها و كمالات خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله ، حكايت كند . يكى از ياران امام هادى عليه السلام از ايشان خواست كه چنين زيارتى را به او ياد بدهد . وى درخواست خود را از امام عليه السلام ، چنين مطرح كرد :
عَلِّمنى ـ يَا ابنَ رَسولِ اللّهِ ـ قَولاً أَقُولُه ، بَليغا كاملاً إذا زُرتُ واحِدا مِنكُم .^۱اى پسر پيامبر خدا! سخن كامل و همراه با بلاغتى را به من بياموز كه در زيارت هر يك از شما ، آن را بگويم .
امام هادى عليه السلام نيز در پاسخ به درخواست آن شخص ـ كه موسى بن عبد اللّه نام داشت ـ ، زيارت موسوم به «جامعه كبيره» را انشا فرمود . بنا بر اين ، اين زيارت ، زيارت نامه جامع و كاملى است كه همه ويژگى ها و برجستگى هاى اهل بيت عليهم السلام ، در آن ، جمع شده است و براى زيارت همه امامان ، مى توان از آن بهره گرفت .
بدين سان ، مى توان گفت كه «زيارت جامعه كبيره» ، ^۲ بهترين زيارت نامه اهل بيت عليهم السلام در لفظ و معناست و از كوتاه ترين و در عين حال ، عالى ترين و قوى ترين