بزرگى خدا را ابراز كنيد و شرف و بزرگوارى او را بيان نماييد .
حرف «فاء» در «فَعَظَّمتُم» ، در ادبيات عرب ، به «فاء تفريع» شهرت دارد و جمله بعد از آن ، نتيجه جملات پيشين است . در واقع ، اين عبارت ، فرع و نتيجه ويژگى هايى است كه از «إصْطَفاكُم بِعِلْمِه» تا «طَهَّركُم تَطْهيرا» گذشت .
جمله «فَعَظَّمْتُم جَلالَهُ» را سه گونه مى توان تفسير كرد :
1 . شما ، عظمت و شُكوه خداوند را بيان كرده ايد ؛
2 . شما ، عباداتى را انجام داده ايد كه از تعظيم نسبت به خداوند ذو الجلال ، حكايت مى كند ؛
3 . شما ، عظمت حق را شناخته ايد .
بدين سان ، زائر اهل بيت عليهم السلام ، پس از آن كه با توصيفاتى مانند: پايه هاى توحيد، جانشينان خدا، گنجينه هاى دانش، ياران دين و ... از آنان ياد كرده است ، خطاب به ايشان مى گويد : شما با توجّه به ويژگى هايتان ، شُكوه و عظمت الهى را يافته ايد و آن را با گفتار ، رفتار و كردار خود ، ابراز كرده ايد . شما ، مقام حق تعالى را دريافته و آن را آشكار كرده ايد و شرافت و بزرگوارى آفريدگار را حسّ كرده ايد و آن را بزرگ داشته و براى ديگران ، بيان كرده ايد. اينها بدان معناست كه اگر اهل بيت عليهم السلام نبودند ، هرگز بزرگى خدا ، آشكار نمى شد.

جهان ، آينه عظمت خدا

جهان ، با همه گستردگى ، آينه عظمت الهى است و درنگ در آنچه خدا آفريده است، به روشنى ، ما را به عظمت حق ، ره نمون مى شود. قرآن ، يكى از نشانه هاى روشن و قاطع خدا را آفرينش آسمان ها و زمين مى داند:
«وَ مِنْ ءَايَـتِهِ خَلْقُ السَّمَـوَ تِ وَ الْأَرْضِ.^۱و از نشانه هاى او ، آفرينش آسمان ها و زمين است» .

( 59 )

۰.فَعَظَّمْتُمْ جَلالَهُ وَ أكْبَرْتُمْ شَأنَهُ وَ مَجَّدْتُمْ كَرَمَهُ .

۰.پس [ بزرگى و ] شوكتش را عظيم شمُرديد و مقامش را بزرگ دانستيد و بزرگْ منشى اش را ستوديد ...

توضيح واژه ها

عَظَّمَ : عظمت بخشيد ، والا گرداند ، ارج نهاد . ^۱
جَلال : بزرگ بودن ، عظيم بودن ، ارجمند بودن . ^۲
أكبَرَ : بزرگ دانست ، عظيم خواند ، ستود . ^۳
شَأن : اهمّيت ، مقام ، مرتبه ، وجهه ، اعتبار ، منزلت . ^۴
مَجَّدَ : تمجيد كرد ، ستود ، بزرگ دانست ، ستايش كرد . ^۵
كَرَم : بزرگوارى ، بزرگ منشى ، گرامى بودن . ^۶

شرح

اين عبارت ها ، يكى از دقيق ترين عبارات «زيارت جامعه» است . اين سه جمله را نمى توان با ترجمه تحت اللّفظى ، دقيق و كامل ، معنا كرد . در واقع ، زبان و قلم ، از بيان حقيقت معناى اين جملات ، ناتوان است . حاصل معناى آنها ، عبارت است از اين كه : شما خاندان ، به دليل معرفتى كه به خداوند متعال داريد و به سبب سير و سلوكى كه در بندگى خدا داشته ايد ، از اين توان برخورداريد كه شُكوه الهى را به نمايش بگذاريد ،