( 61 )

۰.وَ بَذَلْتُمْ أنْفُسَكُمْ فى مَرْضاتِهِ .

۰.و جان هايتان را در راه خشنودى او ، نثار كرديد ...

توضيح واژه ها

بَذْل : بذل كردن ، فدا كردن ، ايثار ، بخشيدن . ^۱
أنْفُس : جمع «نفْس» ، به معناى جان . ^۲
مَرْضاة : خشنودى ، رضايت . ^۳

شرح

اين عبارت ، حاكى از نهايت فروتنى و از خودگذشتگى اهل بيت عليهم السلام در راه مبارزه با ضدّ ارزش ها و دفاع از ارزش هاى دينى است .

معناى بذلِ جان

كلمه «بذل» ، به معناى رها كردن نگهدارى از چيزى ^۴ است ، و اين كار ، نشانه آن است كه نگهدارى از آن چيز ، براى انسان اهمّيتى ندارد . بدين سان ، مى توان گفت كه ميان «بذل» و «هِبِه» به معناى بخشش ، تفاوت ظريفى وجود دارد و بذل ، يك درجه از هبه يا بخشش ، بالاتر است .
اگر كسى به شخصى ديگر ، چيزى داد و كار خود را مهم تلقّى نكرد ، «بذل» ناميده مى شود. واژه «مُبْتَذَل» ، به معناى پيشِ پا افتاده و بى ارزش نيز از همين ريشه است . امّا كسى كه چيزى را به كسى مى بخشد ، مى تواند آن را مهم تلقّى نمايد . به همين جهت ،

لَيسَ عَلَى الإمَامِ إلَا مَا حُمِّلَ مِنْ أمْرِ رَبِّهِ : الإبلاغُ فِى الْمَوعِظَةِ وَ الإجْتِهادُ فِى النَّصِيحَةِ وَ الإحْياءُ لِلسُّنَّةِ وَ إقَامَةُ الْحُدُودِ عَلى مُسْتَحِقّيهَا وَ إصْدارُ السُّهمَانِ عَلى أهْلِهَا .^۱ چيزى بر امام نيست ، جز وظيفه اى كه پروردگارش بر عهده اش نهاده : رساندن [ موعظه و ] اندرز ، كوشش در خيرخواهى ، زنده كردن سنّت ، اجراى حدود الهى بر آنان كه سزاوار آن اند ، و رساندن سهام (بيت المال) به كسانى كه از آن سهم مى برند .

2 . حكمت

دومين شيوه تبليغى اهل بيت عليهم السلام ، دعوت بر پايه حكمت است وعبارت«وَ دَعَوْتُمْ إلى سَبيلِهِ بِالحِكْمَة ؛ و [ مردم را ] با حكمت ، به راه خداوند ، دعوت كرديد» ، به اين شيوه، اشاره دارد؛ زيرا حكمت، دليلِ محكمى است كه همه ترديدها را زائل مى سازد.

3 . موعظه

جمله «وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَة ؛ و اندرز نيكو» ، به سومين روش تبليغى اهل بيت عليهم السلام ، اشاره دارد . موعظه حسنه ، پندِ نيكويى است كه دل را نرم مى كند و شنونده را تحت تأثير ، قرار مى دهد .
يكى از شيوه هاى تبليغى اهل بيت عليهم السلام موعظه و اندرز است . بيشتر مردم را نمى توان از ابتدا با برهان ، به راه راست ، دعوت كرد ؛ بلكه در بسيارى از موارد ، بايد با موعظه ، قلب ها را آماده كرد و در ادامه ، با برهان حكمت ، آنها را با حقايق ، آشنا نمود . اين دو عبارت ، برگرفته از شيوه تبليغى قرآن است كه به پيامبر صلى الله عليه و آله آموخت :
«ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ .^۲[مردم را] با حكمت (گفتار درست و استوار) و پند نيكو ، به راه پروردگارت بخوان » .