است . ^۱ مقصود از اين روايات ، اين است كه اهل بيت عليهم السلام ، صدرنشينِ اين آيه و پيشتازان امّت در نشر «امر به معروف و نهى از منكر» هستند و ديده هاى تيزبين ايشان ، در برابر كژروى هاى جامعه ، حسّاس است ، تا آن جا كه براى پيراستن دين خدا از آلودگىِ شرك و فساد ، جان خويش را نثار كرده اند ، چنان كه امام حسين عليه السلام در باره فلسفه نهضت خود ، فرموده است :
اُريدُ أن آمُرَ بِالْمَعروفِ وأنهى عَنِ الْمُنكَرِ.^۲من مى خواهم كه به معروف ، فرمان دهم و از منكر ، باز دارم .

دو پيام مهم

با عنايت به مقام عصمت اهل بيت عليهم السلام ، مى توان گفت : جمله «وَ أمَرْتُمْ بِالْمَعْرُوف» در «زيارت جامعه» ، دو پيام مهم براى پيروان خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله دارد :

1 . معيار معروف و منكر

پيام اوّل ، اين كه اهل بيت عليهم السلام در كنار قرآن و سنّت ، معيار شناخت معروف و منكرند ، بدين معنا كه معروف و منكر را بايد از گفتار و رفتار آنها شناخت ، چنان كه در «زيارت آل ياسين» مى خوانيم :
وَ الْمَعروفُ ما أمَرْتُم بِهِ ، وَ الْمُنكَرُ ما نَهَيتُم عَنهُ .^۳و معروف ، هر چيزى است كه شما به آن فرمان داده ايد ؛ و منكر ، هر چيزى است كه شما از آن ، باز داشته ايد .

2 . شيوه امر به معروف و نهى از منكر

پيام دوم ، اين است كه روش امر به معروف و نهى از منكر را هم بايد از امام عليه السلام فرا گرفت. در روايت است كه پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله در اين باره مى فرمايد :

«وَ نَفْسٍ وَ مَا سَوَّاهَا فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَ تَقْوَاهَا .^۱ سوگند به نفس و آن كس كه آن را درست كرد ، سپس پليدكارى و پرهيزگارى اش را به آن ، الهام كرد ! » .
هدف انبيا عليهم السلام ، پالوده ساختن فطرت هاست و آموزه هاى دينى ، همگى در راه پاك نگه داشتن فطرت آدميان است و جانِ سالم، بى ترديد ، راه خدا را برخواهد گُزيد.

اصطلاح شناسى امر به معروف و نهى از منكر

امر به معروف و نهى از منكر، دو اصطلاح اسلامىِ همزاد با قرآن هستند و در انديشه اسلامى، انسان ها ، نه تنها بايد خوب باشند ؛ بلكه وظيفه دارند كه ديگران را هم به نيكى ، دعوت كنند و از كارهاى ناپسند ، باز دارند .
ترويج امر به معروف و نهى از منكر، بيدارباشِ فطرت است و از خُمود و پسْ رفت آن ، جلوگيرى مى كند. قرآن مجيد، مسلمانان را تنها به دليل بر پا داشتن «امر به معروف و نهى از منكر» ، بهترين امّتْ معرّفى مى كند :
«كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ .^۲شما ، بهترين امّتى هستيد كه براى مردم ، پديدار شده ايد : به كار پسنديده ، فرمان مى دهيد و از كار ناپسند ، باز مى داريد ».
اين سخن ، بدين معناست كه موضوع امر به معروف و نهى از منكر ، اساسى ترين نقش را در امتياز يافتن امّت اسلامى از ساير امّت ها دارد . بنا بر اين ، اصلى ترين معيار شناخت جامعه اسلامى از نظر قرآن ، حضور جدّى دو عنصر «امر به معروف» و «نهى از منكر» در جامعه است .

پيشتازان امر به معروف و نهى از منكر

در شمارى از روايات ، «امّت» در آيه «كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ» به اهل بيت عليهم السلام تفسير شده