( 81 )

۰.وَ شُفَعاءُ دارِ الْبَقاءِ .

۰.و شفيعان سراىِ پايدار ...

توضيح واژه ها

شُفَعاء : جمع «شفيع» ، به معناى ميانجى ، واسطه ، مدافع . ^۱
البَقاء : ضدّ «فناء» ، ماندن ، توقّف ، دوام ، جاودانى ، هميشگى . ^۲

شرح

اهل بيت عليهم السلام ، شفيعانِ روز قيامت هستند. شفيع ، از مادّه «شفع» ، به معناى چيزى است كه در كنار چيز ديگرى قرار مى گيرد . براى همين ، به عدد زوج ، «شَفْع» و به عدد فرد، «وَتْر» گفته مى شود. دقّت در معناى لغوى «شفيع» ، بسيارى از ابهامات اصطلاح شفاعت را روشن مى سازد. براى مثال ، وقتى انسان به تنهايى به خواسته اش نمى رسد ، از شخص ديگرى كمك مى گيرد و با يارى او به خواسته اش دست مى يابد، در حقيقت ، او را شفيعِ خود قرار داده است. بسيارى از فعّاليت ها در دنياى امروزى ، بدون شفيع ، ممكن نيست.
گرفتن وام از بانك ها، خريد قسطى كالا و هر چه كه نياز به ضمانت داشته باشد ، از آن جمله است ؛ زيرا ضامن ، اعتبار خود را در كنارِ فرد وام گيرنده قرار مى دهد و شفيعِ وى مى شود. بنا بر اين ، همراهى دو چيز را «شَفْع» و ميانجيگرى را «شفاعت» مى نامند. در سراى آخرت ، همه انسان ها نيازمند يارى اند ؛ برخى براى زُدودن گناهان ، و برخى براى رسيدن به درجات بالاتر . اعتبار اهل بيت عليهم السلام با شرايط

امامان عليهم السلام در دنيا ، در عبارت «شُهَداء عَلى خَلْقِه» ، بررسى شد و نيازى به تكرار آن نيست. ^۱

بررسى دو معناى «شُهداء»

برخى شارحان ، براى پرهيز از تكرار، «شهداء» را در اين عبارت ، به معناى كشته راه خدا ، معنا كرده اند و بر اين باورند كه امامان عليهم السلام ، در اين دنياى فانى ، شهيد شده اند و در جهان آخرت ، شفاعت بندگان را برعهده مى گيرند. اگرچه امامان عليهم السلام در اين سرا به شهادت رسيده اند ؛ امّا نمى توان از جمله «وَ شُهَداء دار الفناء» ، معناى كشته در راه خدا را به دست آورد ؛ زيرا در سراسر قرآن، شهادت به معناى گواه و شهود است و در پاره اى از روايات كه به معناى كشته راه خدا آمده ، همراه قرينه اى نظير مرگ و يا جهاد ، آمده است. براى نمونه ، پيامبر صلى الله عليه و آله فرموده :
أشرَفُ المَوتِ قَتلُ الشَّهادَةِ.^۲شرافتمندانه ترين مرگ ، شهادت است .
نمونه هايى كه در آنها واژه «شهادت» ، بدون قرينه ، به معناى كشته راه خدا باشد ، بسيار اندك است . ^۳ بنا بر اين ، شايسته است كه «شُهَداء دار الفناء» ، به معناى گواهان سراى فانى باشد . چنين نظرى با توجّه به عبارت هاى بعدى زيارت ، بسيار پُرمعنا خواهد بود ؛ زيرا آنان در اين دنيا ، گواه اعمال و گفتار بندگان اند و در آن جهان نيز شفاعتگر بندگان خدا هستند ، در حالى كه اين دو ، با رحمت و مهربانى هميشگىِ آنان ، همراه است. با مطالعه عبارات بعدى زيارت : «و شفعاء دار البقاء و الرحمة الموصولة» ، اين رابطه ، بهتر تبيين خواهد شد .